Bài giảng Kinh tế môi trường - Chương 3: Phân tích chi phí lợi ích

L/O/G/O 
 CHƯƠNG 3 
 PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LỢI ÍCH 
 (COST BENEFIT ANALYSIS – CBA) 
 NỘI DUNG 
 I. Khái niệm phân tích chi phí - lợi ích 
 II. Các bước tiến hành trong phân tích 
 chi phí lợi ích 
 III. Các vấn đề trong phân tích chi phí lợi 
 ích 
 IV. Ý nghĩa phân tích CBA 
www.themegallery.com 
 Khái niệm CBA 
 1. Lịch sử sử dụng CBA 
 • Năm 1667, William Petty thiết lập các chương trình chống 
 dịch bệnh ở London, sử dụng CBA. 
 • Ở Mỹ, chính phủ Mỹ chính thức chấp nhận sử dụng CBA 
 cho công tác của chính quyền từ 1902 và bắt buộc sử dụng 
 cùng với Đạo luật kiểm soát lũ (Flood control act) năm 1936. 
 • Ở Canada, CBA chưa được thừa nhận về mặt pháp ly để có 
 thể sử dụng cho các cơ quan Nhà nước ở cấp liên bang và 
 tỉnh. 
 • Từ những năm 1990s đến nay, CBA đã được ứng dụng 
 rộng rãi trên toàn thế giới và vẫn còn tiếp tục phát triển 
www.themegallery.com 
 Khái niệm CBA 
 2. Khái niệm CBA 
 • Frances Perkins: “Phân tích kinh tế, còn gọi là CBA, là phân 
 tích mở rộng của phân tích tài chính,  được sử dụng chủ 
 yếu bởi các Chính phủ và các cơ quan Quốc tế để xem xét 
 một dự án hay chính sách có làm tăng phúc lợi cộng đồng 
 hay không (Frances Perkins, 1994). 
 • Boardman: “CBA là một phương pháp đánh giá chính 
 sách mà phương pháp này lượng hóa bằng tiền giá trị của 
 tất cả các kết quả của chính sách đối với tất cả mọi thành 
 viên trong xã hội nói chung. Lợi ích xã hội ròng (NSB = B-C) 
 là thước đo giá trị của chính sách” (Boardman, Greenbreg, 
 D., Vining, A. , Weimer (1996). Phân tích chi phí – lợi ích: Lý 
 thuyết và thực hành, xuất bản lần 2. Prentice Hall. New 
 York.Chương 1) 
www.themegallery.com 
 Phân tích chi phí – lợi ích là công cụ xác định và so 
 sánh chi phí và lợi ích của một chương trình, chính 
 sách, dự án để đánh giá chương trình, chính sách, dự 
 án làm tăng hay giảm phúc lợi kinh tế của xã hội. 
 Tên dự án Chi phí Lợi ích Lợi ích xã hội ròng 
 Trồng rừng 5 tỷ 15 tỷ 10 tỷ 
 Nuôi tôm ven biển 8 tỷ 20 tỷ 12 tỷ 
 Cải thiện chất lượng nước 5 tỷ 10 tỷ 5 tỷ 
 sinh hoạt 
 Mở rộng đường 15 tỷ 30 tỷ 15 tỷ 
 Xây dựng công viên ở khu 7 tỷ 5 tỷ -2 tỷ 
 vực D5 
www.themegallery.com 
 Khái niệm CBA 
 Tóm lại: 
 • CBA là một công cụ đánh giá các chương trình, dự án; 
 • CBA xem xét đến tất cả các lợi ích và chi phí (có giá thị 
 trường và cũng có thể không có giá thị trường); 
 • CBA quan tâm chủ yếu đến hiệu quả kinh tế (chương 
 trình hay dự án có đem lại phúc lợi cho xã hội không?) 
 • CBA xem xét đến vấn đề trên quan điểm xã hội nói 
 chung. 
www.themegallery.com 
 Phân biệt 
 Phân tích kinh tế Phân tích tài chính 
 Lợi ích chi phí: Phân tích kinh tế quan tâm tới lợi ích cho toàn Lợi ích chi phí: Phân tích lợi ích và chi phí liên quan 
 bộ xã hội, hoặc cho toàn bộ nền kinh tế, không quan tâm đến ai đến cá nhân hoặc, đơn vị trực tiếp tham gia xây dựng 
 đã tạo ra và ai sẽ hưởng thụ lợi ích từ dự án chương trình, chính sách 
 Giá: Giá xác định lợi ích cho toàn xã hội giá bóng (shadow 
 Giá: Giá thị trường bao gồm cả thuế, lãi suất, trợ giá 
 price), giá kinh tế, chiết khấu xã hội. 
 Thuế, trợ giá: xem như luân chuyển trong xã hội, không tính Thuế, trợ giá: Thuế được coi là chi phí, trợ giá là khoản 
 vào giá cũng như chi phí doanh thu 
 Lãi suất và khấu hao: Coi như khoản chuyển đổi trong xã hội Lãi suất và khấu hao: Tính như các khoản chi phí của 
 không tính vào chi phí hãng 
 Tỉ giá hối đoái: cần điều chỉnh về tỉ giá thực không bị sự can thiệp 
 Tỉ giá hối đoái, không cần điều chỉnh 
 của chính phủ 
 Chiết khấu: sử dụng tỉ lệ chiết khấu xã hội Chiết khấu: Sử dụng tỉ lệ chiết khấu thị trường 
www.themegallery.com 
 Vai trò của CBA 
 Giúp người phân tích: 
 • Có một khung phân tích hệ thống, đơn giản 
 • Dễ dàng kiểm tra tính nhất quán khi phân tích 
 Giúp người ra quyết định: 
 • Dễ dàng thẩm định/đánh giá kết quả phân tích 
 • Dễ dàng kiểm tra tính nhất quán của kết quả phân tích 
 • Dễ dàng nhận biết các dữ liệu và giả định của dự án 
www.themegallery.com 
 Chú ý: 
 • Người phân tích ‘cung cấp’ thông tin cho 
 người ra quyết định – người ‘thẩm định’ 
 hoặc ‘đánh giá’ dự án. 
 • Hỗ trợ quá trình ra quyết định chứ không 
 ‘thay thế’ quá trình ra quyết định. 
 • Người ra quyết định sử dụng kết quả phân 
 tích, cùng với các thông tin khác để ra 
 quyết định. 
www.themegallery.com 
 Các loại CBA 
 • 1. Ex ante CBA 
 • 2. Ex post CBA 
 • 3. Middle CBA 
 • 4. Comparative CBA 
www.themegallery.com 
 Cơ sở lý thuyết của phân tích CBA 
 Dựa trên cơ sở khái niệm cải thiện Pareto 
 tiềm năng (Potential Pareto Improvement) 
www.themegallery.com 
Các bước tiến hành trong phân tích CBA 
 1. Nhận dạng vấn đề và xác định các 
 dự án giải quyết 
 2. Nhận dạng lợi ích và chi phí xã hội 
 của mỗi dự án 
 3. Đánh giá lợi ích và chi phí xã hội của 
 mỗi dự án 
 4. Thể hiện các dòng lợi ích và chi phí 
 theo thời gian trên bảng lợi ích 
www.themegallery.com 
 Các bước phân tích CBA 
 5. Tính toán các chỉ tiêu đánh giá hiệu 
 quả của từng dự án đối với cả vòng đời 
 dự án 
 5.1. Chiết khấu và tỷ lệ chiết khấu 
 - Chiết khấu là một quá trình tìm ra giá trị 
 hiện tại của các lợi ích và chi phí tương 
 lai. 
 - Tỷ lệ chiết khấu là tỷ lệ các lợi ích và chi 
 phí (kể cả chi phí môi trường) tương lai 
www.themegallery.comđược chiết khấu. 
 Các bước phân tích CBA 
 5.2. Giá trị hiện tại ròng (NPV – Net 
 Present Value) 
 Giá trị hiện tại cuả lợi ích ròng (B-C) được xác 
 định bằng cách tính chiết khấu theo xuất chiết 
 khấu (r) toàn bộ lợi ích (Bt) và chi phí (Ct) tại 
 năm (t) trở về trở về giá trị hiện tại (năm đầu). 
 n Bt: Lợi ích của dự án tại năm t; 
 Bt Ct Et C : Chi phí phát sinh ở năm t ; 
 NPV= t
  t n = thời gian thực hiện dự án (năm) 
 t=0 (1+r) r = suất chiết khấu 
www.themegallery.com 
 Thảo luận 
 Đối với những quyết định liên quan đến 
 môi trường thì NPV được tính như thế 
 nào? 
www.themegallery.com 
Các nguyên tắc đánh giá NPV 
 • Trong điều kiện các dự án không loại trừ 
 nhau: dự án nào có NPV >0 thì nên thực 
 hiện 
 • Trong trường hợp các dự án loại trừ nhau, 
 nguyên tắc lựa chọn: dự án nào có NPV 
 max. 
 • Nếu lựa chọn dự án trong điều kiện ràng 
 buộc về vốn đầu tư: Lựa chọn các dự án 
 thỏa mãn điều kiện vốn đầu tư + điều kiện 
 NPV max. 
 www.themegallery.com 
 Ưu điểm của chỉ tiêu NPV 
 • Dễ tính toán 
 • Cho biết chính xác quy mô lãi ròng của dự 
 án 
 • Có thể sử dụng để chọn lựa các dự án 
 đầu tư khác nhau với cùng thời gian hoạt 
 động. 
www.themegallery.com 
 Nhược điểm 
 • Phụ thuộc và tỷ lệ chiết khấu, tỷ lệ này 
 phụ thuộc nhiều vào chủ quan của người 
 phân tích (nếu cho r thấp thì NPV sẽ cao 
 và ngược lại) 
 • Trong trường hợp các dự án đầu tư loại 
 trừ nhau không có cùng thời gian, thì việc 
 căn cứ vào tiêu chí NPV để lựa chọn là rất 
 khó 
www.themegallery.com 
 5.3. Tỷ suất lợi ích – chi phí ( BCR – 
 Benefit Cost Rate) 
 BCR là tỷ lệ giữa tổng giá trị hiện tại của 
 các khoản lợi ích so với tổng giá trị hiện 
 tại của các khoản chi phí 
 n n
 Bt Ct Et
 BCR= t / t
 t=0 (1+r) t=0 (1+r)
www.themegallery.com 
 Các nguyên tắc đánh giá 
 • Đối với các dự án độc lập: chọn dự án có 
 BCR > 1 
 • Đối với các dự án loại trừ nhau thì BCR 
 thường phải sử dụng kết hợp với NPV 
 • Phương án nào có BCR cao nhất là đáng 
 để lựa chọn nhất 
www.themegallery.com 
 Ưu điểm của chỉ tiêu BCR 
 • Luôn đưa ra 1 kết luận chính xác về hiệu 
 quả của dự án (khả năng sinh lời củd dự 
 án) 
 • Có thể so sánh các phương án không 
 cùng thời gian hoạt động: Khi lựa chọn dự 
 án đầu tư loại trừ nhau, việc dùng chỉ tiêu 
 BCR sẽ không phụ thuộc vào số năm hoạt 
 động của dự án 
www.themegallery.com 
 Nhược điểm của BCR 
 • BCR không cho biết quy mô lãi ròng nên 
 nếu chỉ căn cứ vào BCR có thể chọn NPV 
 thấp. Do đó, phải kết hợp với NPV để lựa 
 chọn các dự án loại trừ nhau. 
 • Trong trường hợp không phân biệt rõ ràng 
 giữa lợi ích – chi phí thì việc lựa chọn căn 
 cứ vào BCR phụ thuộc nhiều vào ý muốn 
 chủ quan của người phân tích. 
www.themegallery.com 
 5.4. Tỷ suất hoàn vốn nội bộ:( IRR – 
 Internal Return Rate) 
 Là tỷ suất từ một đầu tư làm cho tổng giá 
 trị lợi ích thu được (quy về giá trị hiện tại) 
 bằng với tổng chi phí (quy về giá trị hiện 
 tại) hay là NPV = 0 
 n B n C
 NPV= t t =0
  t  t
 t=0 (1+IRR) t=0 (1+IRR)
www.themegallery.com 
 Nguyên tắc đánh giá 
 • Dự án độc lập: r NPV>0 thì chọn 
 dự án 
 • Dự án loại trừ nhau: thường phải sử dụng 
 IRR kết hợp với NPV. 
www.themegallery.com 
 Ưu điểm của IRR 
 • Cho biết khả năng sinh lời của dự án 
 • Cho biết mức lãi suất cao nhất dự án có 
 thể chấp nhận nếu phải vay vốn thực hiện 
 • Có thể so sánh các phương án không 
 cùng thời gian hoạt động 
www.themegallery.com 
 Nhược điểm 
 • Không cho biết quy mô lãi của dự án 
 • Có thể sai lầm nếu chỉ căn cứ vào IRR khi 
 chọn phương án đầu tư loại trừ nhau. => 
 cần kết hợp sử dụng chỉ số IRR với NPV 
www.themegallery.com 
 Mối quan hệ giữa 3 chỉ tiêu đánh giá 
 NPV BCR IRR 
 Nếu > 0 Thì >1 Và > r => nên thực hiện dự 
 án 
 Nếu không thực hiện 
 Nếu = 0 Thì = 1 Và =r => tùy thuộc mục 
 đích đầu tư sẽ xác định có 
 nên đầu tư hay không? 
www.themegallery.com 
 6. So sánh các phương án với nhau 
 dựa vào các chỉ tiêu đã tính toán 
www.themegallery.com 
 7. Phân tích độ nhạy (hay còn gọi là 
 kiểm định ảnh hưởng của sự thay đổi 
 trong giả định và dữ liệu) 
 Trên thực thế là rất khó có thể ước lượng 
 chính xác được giá trị của các lợi ích và 
 chi phí. Nếu một trong số các yếu tố thay 
 đổi thì NPV sẽ thay đổi thế nào? => cần 
 kiểm tra độ tin cậy của các biến.=>kiểm 
 tra độ nhạy. 
www.themegallery.com 
 Kiểm tra độ nhạy là một cách tính toán 
 lại NPV theo sự thay đổi của các biến 
 số cùng với sự sắp xếp lại thứ tự ưu 
 tiên các phương án. 
www.themegallery.com 
 8. Đưa ra kiến nghị 
www.themegallery.com 
 Các vấn đề trong phân tích CBA 
 1. Vấn đề phân phối 
 2. Sự không chắc chắn 
 3. Lựa chọn tỷ lệ chiết khấu r 
 4. Vấn đề giả định trong phân tích CBA 
www.themegallery.com 
 Ý nghĩa phân tích CBA 
 1. Cung cấp thông tin cho việc lựa 
 chọn tốt hơn các công cụ khác 
 2. Đánh giá được các chi phí lợi ích có 
 giá và không có giá 
 3. Giúp cho việc thực hiện dự án hiệu 
 quả hơn, khả thi hơn 
 4. Giúp thay đổi hành vi 
www.themegallery.com