Bài giảng Kinh doanh điện tử - Chương 6: Thanh toán điện tử

11/22/2018
1
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Khoa Hệ thống thông tin quản lý
Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
• Mô tả được các mô hình hệ thống thanh
toán điện tử
• Giải thích được quy trình hoạt động của các
hệ thống thanh toán điện tử
MỤC TIÊU
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
NỘI DUNG
• Tổng quan về thanh toán điện tử
• Hệ thống thanh toán điện tử B2C
• Hệ thống thanh toán điện tử B2B
• Hệ thống thanh toán di động
11/22/2018
2
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
TỔNG QUAN 
VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
• Thanh toán điện tử
– Việc thực hiện quá trình thanh toán thông qua
các phương tiện điện tử
• Phân loại
– Theo số tiền giao dịch
– Theo thời gian thanh toán
– Theo công nghệ
– Theo mức độ vô danh
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
TỔNG QUAN 
VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Thanh 
toán 
điện tử
Các bên 
tham gia
Phương 
tiện
Công cụ
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
CÁC BÊN THAM GIA 
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Người bán hàng
Người
mua hàng
Các ngân hàng 
(của người bán và
người mua)
Các tổ chức phát 
hành phương tiện 
thanh toán
Các tổ chức trung
gian cung cấp dịch
vụ thanh toán
11/22/2018
3
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
CÔNG CỤ 
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
PHƯƠNG TIỆN
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ &
THANH TOÁN TRỰC TUYẾN
• Giống nhau
– Về môi trường hoạt động
– Về phương tiện, công cụ thanh toán
• Khác nhau
– Về quy mô giao dịch
– Về xác thực giao dịch
– Về thời gian thực hiện
11/22/2018
4
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ &
THANH TOÁN TRỰC TUYẾN
Tính xác thực
Quy trình thanh toán điện tử thông thường
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ &
THANH TOÁN TRỰC TUYẾN
Tính xác thực
Quy trình thanh toán trực tuyến
8
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Thanh
toán
điện
tử
Phân chia
theo thời
gian thực
Thanh toán trực tuyến
Thanh toán ngoại tuyến
11/22/2018
5
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Thanh
toán
điện
tử
Phân chia
theo bản
chất giao
dịch
Thanh toán trong 
TMĐT B2B
Thanh toán trong 
TMĐT B2C
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Thanh
toán
điện
tử
Phân chia 
theo phương 
thức tiếp 
nhận
Thanh toán trên 
Web
Thanh toán trên 
POS/ATM
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
11/22/2018
6
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
MỘT SỐ YÊU CẦU 
ĐỐI VỚI THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
• Số tiền được bảo toàn
– Không tự sinh ra, không tự mất đi
• Dễ trao đổi
– Tiền & Hàng hóa, dịch
• Không bị từ chối
– Trả đủ tiền giao hàng
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ B2C
• Hệ thống thanh toán thẻ
• Hệ thống thanh toán bằng tiền điện tử
• Hệ thống vi thanh toán điện tử
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN BẰNG THẺ
• Thẻ thanh toán
– Một loại thẻ làm bằng chất dẻo, chứa đựng
thông tin cần thiết cho việc thanh toán
• Tiêu chí phân loại
– Công nghệ sản xuất
– Chủ thể phát hành
– Tính chất thanh toán
– Phạm vi lãnh thổ
– Mục đích & đối tượng sử dụng
11/22/2018
7
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN BẰNG THẺ
T
h
ẻ
 t
ín
 d
ụ
n
gTh
ẻ
 g
h
i n
ợ
Nạp tiền trước, chi tiêu 
sau
Chi tiêu đến đâu, tài 
khoản bị khấu trừ đến đó
Được hưởng lãi suất khi 
có số dư
Phí dịch vụ thấp
Chi tiêu trước, trả tiền 
sau
Phí dịch vụ, lãi (phát 
sinh) cao
Được miễn lãi đến tối đa 
45 ngày
Không được hưởng lãi 
suất khi có số dư
Tài khoản/tài sản thế 
chấp độc lập với chi tiêu
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN BẰNG THẺ
Chip tích hợp
THẺ THÔNG 
MINH
THẺ TIẾP XÚC 
(Contact Card)
THẺ PHI TIẾP XÚC 
(Contactless Card)
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN BẰNG THẺ
Quy trình thanh toán bằng thẻ tại POS
11/22/2018
8
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ &
THANH TOÁN TRỰC TUYẾN
Quy trình thanh toán trực tuyến bằng thẻ
8
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN BẰNG THẺ
• Thuận lợi
• Khó khăn
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ
• Ví điện tử
– Tài khoản điện tử kết nối với hệ thống thanh
toán trực tuyến và hệ thống tài khoản ngân
hàng
• Chức năng
– Thanh toán trực tuyến
– Nhận và chuyển tiền qua Internet
– Lưu giữ tiền điện tử (tiền ảo)
11/22/2018
9
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ
Hoạt động như một 
ngân hàng điện tử 
trên Internet
Cho phép chuyển đổi một 
phần hoặc toàn bộ từ tài 
khoản ngân hàng sang 
tài khoản ví điện tử và 
ngược lại
Kết nối tới một cổng 
thanh toán trực tuyến
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
VÍ ĐIỆN TỬ & CỔNG TRUNG GIAN 
THANH TOÁN
11/22/2018
10
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
VÍ ĐIỆN TỬ & CỔNG TRUNG GIAN 
THANH TOÁN
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
VÍ ĐIỆN TỬ NGÂN LƯỢNG
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
VÍ ĐIỆN TỬ NGÂN LƯỢNG
11/22/2018
11
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
VÍ ĐIỆN TỬ BẢO KIM
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN VI MÔ ĐIỆN TỬ
• Thanh toán vi mô điện tử (e-Micropayment)
– Còn gọi là dịch vụ thanh toán/chi trả nhỏ
– Các chi phí nội dung kỹ thuật số
• Âm nhạc, phim, trò chơi điện tử
– Các chi phí thường nhật và hằng tháng
• Dịch vụ cơ bản (điện, nước)
• Dịch vụ viễn thông (internet, điện thoại, )
• Dịch vụ giao thông (taxi, tàu xe, máy bay, )
– Thực hiện trên điện thoại di động
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
SMS MICRO-PAYMENT
11/22/2018
12
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
AUDIOTEX MICRO-PAYMENT
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ B2B
• Hệ thống thanh toán bằng chuyển khoản
điện tử
• Hệ thống thanh toán bằng séc điện tử
• Hệ thống thanh toán hóa đơn điện tử
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG 
CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ
• Chuyển khoản điện tử
– Chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản
khác thông qua mạng máy tính và các phương
tiện điện tử khác
• Thanh toán bằng chuyển khoản điện tử
– Chuyển tiền từ tài khoản người mua sang tài
khoản người bán để thanh toán cho giao dịch
mua bán thông qua mạng máy tính và các
phương tiện điện tử khác
11/22/2018
13
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG 
CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ
Chuyển 
khoản
điện
tử
Phân chia 
theo phạm 
vi giao 
dịch
Trong cùng hệ 
thống (nội mạng)
Khác hệ thống 
(ngoại/liên mạng)
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ
NỘI MẠNG
Người thụ hưởng
Người bán
Người chuyển tiền
Người mua
Ngân hàng
Yêu cầu
chuyển 
tiền
Chuyển tiền 
vào tài khoản
thụ hưởng
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ
NGOẠI MẠNG
Người thụ hưởng
Người bán
Người chuyển tiền
Người mua
NH chuyển tiềnNH trả tiền
Ra lệnh chuyển tiền 
cho người thụ hưởng
Yêu cầu
chuyển 
tiền
Chuyển tiền 
vào tài khoản
thụ hưởng
11/22/2018
14
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG 
SÉC ĐIỆN TỬ
• Séc (cheque)
– Một tờ mệnh lệnh vô điều kiện của người chủ
tài khoản ra lệnh cho ngân hàng trích từ tài
khoản của mình một số tiền nhất định (tiền
mặt/chuyển khoản) để
• Trả cho người có tên trong séc
• Trả theo lệnh của người có tên trong séc
• Séc điện tử
– Một phiên bản có giá trị pháp lý đại diện cho
một tấm séc giấy
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG 
SÉC ĐIỆN TỬ
• Người bán thường sử dụng trung gian cung
ứng dịch vụ thanh toán séc điện tử
• Giao dịch thanh toán được thực hiện thông
qua Trung tâm bù trừ tự động liên ngân
hàng (ACH)
– Hệ thống chuyển khoản điện tử cung cấp dịch
vụ bù trừ liên ngân hàng đối với các thanh toán
điện tử của các tổ chức tài chính thành viên
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG 
SÉC ĐIỆN TỬ
11/22/2018
15
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ
• Hóa đơn điện tử
– Dữ liệu điện tử về bán hàng hoá, cung ứng
dịch vụ, được khởi tạo, lập, gửi, nhận, lưu trữ
và quản lý bằng phương tiện điện tử.
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG THANH TOÁN 
HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ
11/22/2018
16
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN DI ĐỘNG
• Thanh toán di động
– Việc thực hiện một giao dịch thanh toán trong
đó có ít nhất một bên liên quan có sử dụng
thiết bị di động
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
KIẾN TRÚC 
HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
MÔ HÌNH TRIỂN KHAI
HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG
M
ô
 h
ìn
h Ngân hàng chủ đạo
Công ty di động 
chủ đạo
Hợp tác ngân 
hàng & viễn thông
11/22/2018
17
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
HỆ THỐNG 
THANH TOÁN DI ĐỘNG
K
in
h
d
o
a
n
h
đ
iệ
n
t
ử
:
G
iớ
i 
t
h
iệ
u
m
ô
n
h
ọ
c
Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn
MỘT SỐ DỊCH VỤ 
THANH TOÁN DI ĐỘNG
• Dịch vụ mobile- banking
• Dịch vụ SMS banking
• Dịch vụ chuyển tiền
• Dịch vụ thanh toán tiền điện, tiền nước,
điện hoa, điện thoại
• Dịch vụ tải game, hình nền, nhạc chờ
• Dịch vụ mua thẻ game