Bài giảng Kiến trúc máy tính (Phần 1) - Chương 2: Hệ điều hành và các chương trình tiện ích - Nguyễn Văn Huy

Nội dung chính
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật2
2.1 Các khái niệm và chức năng chính của hệ điều hành
2.2 Phân loại hệ điều hành
2.3 Hệ điều hành Windows
2.4 Một số phần mềm và tiện ích
Các thành phần cơ bản của hệ thống máy tính
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật3
 Phần cứng (hardware) - Cung cấp những tài nguyên cơ bản
(CPU, memory, I/O devies);
Hệ điều hành(software) - Điều khiển tất cả mọi hoạt động của
máy tính và là đơn vị điều khiển trung gian giữa phần cứng máy
tính và tất cả các chương trình ứng dụng;
Các chương trình ứng dụng (application programs) - Là các
chương trình giúp người sử dụng sử dụng máy tính ;
Người sử dụng (user) - Con người, các máy móc khác hoặc
những máy tính khác.
2.1 Các khái niệm và chức năng chính của hệ điều hành
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật4
 Hệ điều hành (HĐH) là hệ thống phần mềm chạy trên máy tính, 
dùng để điều hành, quản lí các thiết bị phần cứng và các tài
nguyên hệ, tạo ra môi trường giao tiếp giữa người sử dụng và 
phần cứng máy tính.
 Hiện nay có rất nhiều HĐH cho nhiều loại máy khác nhau.
Nhưng đa số các HĐH đều có những tính năng cơ bản:
Tắt mở máy tính;
Hỗ trợ giao diện người dùng;
Quản lý các chương trình;
Quản lý bộ nhớ;
Điều phối tác vụ;
Cấu hình thiết bị;
Thiết lập các kết nối internet;

2.2 Phân loại hệ điều hành
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật5
Tiêu chí Phân loại hệ điều hành
Số lượng 
người 
dùng
• HĐH đơ̛n người dùng: Chỉ cho phép một người dùng truy xuất 
đến tài nguyên máy tính tại một thời điểm;
• HĐH đa người dùng: Tài nguyên của máy tính có thể được
chia sẻ cho nhiều người dùng khác nhau tại cùng một thời điểm.
Loại máy 
tính
• HĐH dành cho máy chủ;
• HĐH dành cho máy tính cá nhân;
• HĐH nhúng: Dành cho các thiết bị di động hoặc hệ thống 
nhúng.
Tác vụ • HĐH đơn nhiệm: Mỗi lần chỉ thực hiện được một chương trình;
• HĐH đa nhiệm: Có thể thực hiện đồng thời nhiều chương trình.
Thống kê các HĐH máy tính (3/2014)
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật6
Window 7
47%
Window XP
30%
Windows Vista
3%
Window 8+8.1
11%
Mac OS
8%
Khác
1%
Window 7 Window XP Windows Vista Window 8+8.1 Mac OS Khác
2.3 Hệ điều hành Windows
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật7
Các phiên bản của HĐH windows qua các thời kỳ
Windows là hệ điều
hành độc quyền của hãng
Microsoft với giao diện
đồ họa thông qua hệ
thống thực đơn và các
hộp hội thoại đa dạng .
Hệ điều hành
windows được sử dụng
phổ biến nhất hiện nay
trên thị trường máy tính.
2.3.1 Giới thiệu
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật8
 Khởi động và tắt máy:
 Power On
 Restart
 Sleep
 Hibernate
 Shut down
 Giới thiệu màn hình windows:
 Màn hình nền
 Các thành phần trên màn hình
 Thanh trạng thái taskbar
 Thay đổi hình nền và màu sắc
 Sử dụng chuột (Mouse);
 My Computer và Recycle Bin;
 Menu start;
 Khởi động và đóng các chương trình;
 Giao diện dòng lệnh Command Prompt
2.3.2 Windows explorer
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật9
Các thao tác cơ bản
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật10
Đánh dấu chọn một Folder hoặc File
Cách 1
Cách 2
Cách 3
• Nhắp chuột vào biểu tượng
hoặc tên của biểu tượng
• Gõ ký tự đầu tiên của tên
• Dùng phím điều 
hướng
Các thao tác cơ bản
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật11
Đánh dấu chọn một nhóm Folder hoặc File
 Chọn rời rạc: Giữ phím “Ctrl” nhắp chọn từng biểu tượng.
 Chọn liên tiếp: Nhắp biểu tượng đầu , giữ Shift chọn biểu
tượng cuối hoặc giữ Shift và ấn phím mũi tên. Ấn giữ tổ hợp
phím “Ctrl + Shift+ Home” hoặc“ Ctrl+ Shift+ End” để chọn
liên tiếp đến đầu và cuối hoặc giữ kéo chuột để chọn.
 Chọn tất cả: nhắp Menu Home chọn Select All hoặc nhấn tổ
hợp phím Ctrl +A”.
Các thao tác cơ bản
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật12
Tạo Folder (Thư mục) mới
 Nhắp chuột phải trên vùng nội dung rồi chọn New =>
Folder => Gõ vào tên thư mục cần tạo => Enter hoặc nhấp
chuột ra vùng nội dung .
 Dùng tổ hợp phím “Shift+Ctrl+N” .
 Dùng Menu Home => chọn New Folder.
Các thao tác cơ bản
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật13
Đổi tên thư mục hoặc tập tin( file)
 Nhắp nút phải vào biểu tượng Folder ( hoặc File) chọn lệnh
Rename, xoá tên cũ, gõ vào tên mới và nhấn Enter hoặc nhấp
chuột ra vùng nội dung để hoàn thành .
 Chọn thư mục hoặc tập tin cần đổi tên và gõ F2, xóa tên cũ
và đặt tên mới .
 Dùng menu Home .
Di chuyển, sao chép, xóa.
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật14
Di Chuyển
Sao Chép
Xóa : DELETE
Di chuyển, sao chép, xóa.
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật15
Cách thực hiện: Đầu tiên đánh dấu đối tượng cần thao tác:
Thao tác với chuột trái:
• Cut: kéo thả tới đích ;
• Copy: giữ phím Ctrl và kéo thả tới đích .
Thao tác với chuột phải: Click hoặc kéo thả ;
Sử dụng Phím tắt: Copy (Ctrl+C), di chuyển Cut (Ctrl+X),
chuyển vào vị trí Paste (Ctrl+V), trở lại lệnh trước đó Undo
(Ctrl+Z), Xóa Delete (Ctrl+D).
Menu Home:
2.3.3 Control Panel
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật16
Control Panel có thể được xem là trung tâm chỉ huy đầu não 
của hệ điều hành Windows để người dùng thay đổi các thiết lập
trên máy tính.
2.3.3 Control Panel
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật17
 Date and Time
 Device Manager
 Folder Options 
 Network and Sharing Center 
 Programs and Features 
 Recovery 
 User Accounts 
 Language
 Display
 Personalization
 Devices and Printer
2.4 Một số phần mềm và tiện ích
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật18
 Bộ phần mềm văn phòng Microsoft Office.
 Paint – Trình vẽ của HĐH Windows.
 Photoshop – Xử lý ảnh chuyên nghiệp.
 Microsoft Visual Studio – Bộ công cụ hỗ trợ lập trình.
 MultiDictionary Huy Biên – Từ điển đa ngôn ngữ.
 Unikey - Bộ gõ tiếng việt.
 Winrar – Trình nén dữ liệu.
 Bộ antivirus Norton, Kaspersky, BKAV, Panda,
 Trình dọn dẹp Ccleaner, TuneUp,
 Phần mềm hỗ trợ download Internet download manager,
Utorrent,
 K-Lite Codec Pack - Bộ mã hỗ trợ chơi hầu hết các file audio
và video.
 Adobe reader – Đọc file pdf.
Bài tập 
Khoa CNTT - Bài giảng THDC - Khối ngành kỹ thuật19
Bài 1: Nêu khái niệm hệ điều hành ? Có bao nhiêu loại HĐH ?
Hãy kể tên một số hệ điều hành được dùng phổ biến hiện nay ?
Bài 2: Chức năng chính của hệ điều hành là gì ?
Bài 3: Phân biệt các chế độ tắt máy tính ?
Bài 4: Hãy cho biết cách thức tìm kiếm một tập tin bất kì được
lưu trên ổ cứng của máy tính ?
Bài 5: Tạo một folder với tên là “Bai5”:
1. Trong folder “Bai5” tạo 2 folder là “Muc1” và “Muc2”.
2. Sao chép folder “Muc1” vào “Muc2” và đổi tên thành
“Muc3”. Trở ra folder “Bai5” xóa thư mục “Muc1”.
3. Vào “Muc2” di chuyển “Muc3” ra folder “Bai5”.
4. Đổi tên “Muc3” thành “Muc4”.