Bài giảng Kiểm toán - Chương 1: Tổng quan về kiểm toán

1CHƯƠNG I - TỔNG QUAN VỀ KIỂM TOÁN
Mục đích : 
Giới thiệu khái niệm về kiểm toán & một số vấn đề cơ bản về 
kiểm toán độc lập.
Nội dung :
 Định nghĩa kiểm toán.
 Vai trò của kiểm toán trong nền kinh tế
 Phân loại kiểm toán.
 Lịch sử hình thành & phát triển.
 KTV, DN kiểm toán & hội nghề nghiệp.
 Quy trình kiểm toán BCTC của kiểm toán độc lập.
2Các thông tin cần 
kiểm tra
Sự phù hợp Báo 
cáo
Thu thập & 
Đánh giá Bằng 
chứng
Các KTV
Đủ năng lực
Độc lập
Các tiêu chuẩn được 
thiết lập
(1) KIỂM TOÁN LÀ GÌ?
Kiểm toán là việc thu thập và đánh giá các bằng chứng về một 
thông tin nhằm xác định và báo cáo về sự phù hợp của thông tin 
này với các tiêu chuẩn được thiết lập. Việc kiểm toán cần được 
thực hiện bởi các kiểm toán viên đủ năng lực và độc lập
3(2) VAI TRÒ CỦA KIỂM TOÁN
THÔNG TIN
Khó khăn trong 
tiếp cận nguồn 
thông tin
Xu hướng bóp méo 
thông tin
Khối lượng thông 
tin phải xử lý quá 
lớn
Nghiệp vụ 
phức tạp
Giới hạn vốn có 
của hệ thống xử lý
4Các ví dụ về kiểm toán:
 Kiểm toán BCTC năm 2004 của Công ty Cổ phần Hùng 
Vương để công bố cho các cổ đông.
 Cơ quan thuế kiểm tra quyết toán thuế Thu nhập doanh 
nghiệp năm 2004 của Cty TNHH Nam Long.
 Kiểm toán Ngân sách tỉnh Khánh Hòa năm 2000.
 Kiểm tra và đánh giá về hoạt động của Chi nhánh TP HCM 
thuộc Cty Hiệp Long, để tìm giải pháp nâng cao hiệu quả 
hoạt động.
5Chủ thể kiểm toán
(3) PHÂN LOẠI KIỂM TOÁN
KTV Độc lập
KTV Nội Bộ
KTV Nhà Nước
Kiểm toán hoạt động
Kiểm toán tuân thủ
Kiểm toán BCTC
Mục đích kiểm toán
6KIỂM TOÁN HOẠT ĐỘNG
Chúng tôi đã sử 
dụng một ngân 
sách rất lớn
Chúng tôi đã 
hoàn thành 95% 
mục tiêu doanh 
số
Làm sao 
để cải 
thiện???
Hiệu 
lực
Hiệu 
quả
Giải 
pháp
Kiểm toán hoạt 
động là việc kiểm 
tra và đánh giá về 
sự hữu hiệu và tính 
hiệu quả đối với 
hoạt động của một 
bộ phận hay toàn 
bộ tổ chức, từ đó đề 
xuất những biện 
pháp cải tiến. 
7KIỂM TOÁN TUÂN THỦ
Các ông đã vi phạm 
Luật Thuế Thu nhập 
Doanh nghiệp
Chúng tôi đã tính khấu hao 
theo tỷ lệ thống nhất với 
công ty mẹ, dẫn đến chi phí 
khấu hao trong kỳ cao hơn
Kiểm toán tuân thủ là việc kiểm tra nhằm đánh giá 
mức độ chấp hành một quy định nào đó 
8KIỂM TOÁN BCTC
Thưa Quý cổ đông, 
đây là báo cáo tài 
chính năm 2004 của 
công ty chúng ta
Tôi đã kiểm tra và xác nhận 
báo cáo tài chính này là 
trung thực và hợp lý trên 
các khía cạnh trọng yếu
Kiểm toán báo 
cáo tài chính là 
kiểm tra và đưa 
ra ý kiến về sự 
trình bày trung 
thực và hợp lý 
của báo cáo tài 
chính của một 
đơn vị. 
9KIỂM TOÁN NỘI BỘ
Khái niệm: Là loại kiểm toán do nhân viên của đơn vị thực 
hiện.
Yêu cầu: Bộ phận kiểm toán nội bộ cần được tổ chức độc lập 
với bộ phận được kiểm toán.
Phạm vi hoạt động:
 Kiểm tra về thiết kế và vận hành của hệ thống kiểm soát nội 
bộ, và đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện chúng.
 Kiểm tra các thông tin hoạt động và thông tin tài chính.
 Kiểm tra tính hữu hiệu và hiệu quả của các hoạt động, kể cả 
các quy định không thuộc lĩnh vực tài chính của doanh 
nghiệp.
 Kiểm tra tính tuân thủ pháp luật và các quy định nội bộ... 
10
KIỂM TOÁN CỦA NHÀ NƯỚC
Khái niệm: Là hoạt động kiểm toán do các công chức của Nhà nước 
tiến hành 
Phạm vi hoạt động: 
- Chủ yếu là thực hiện kiểm toán tuân thủ 
- Kiểm toán hoạt động hoặc kiểm toán báo cáo tài chính tại các đơn vị 
sử dụng kinh phí của Nhà nước.
- Kiểm tra tình hình sử dụng và quyết toán ngân sách Nhà nước của các 
cơ quan, đơn vị có sử dụng ngân sách Nhà nước , hay việc sử dụng các 
nguồn lực trong các dự án, các chương trình cấp quốc gia
Cơ quan có chức năng kiểm toán của Nhà nước:
- Kiểm toán Nhà nước 
- Cơ quan thuế, 
- Thanh tra
11
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
Khái niệm: Là loại kiểm toán được tiến hành bởi các 
kiểm toán viên thuộc những tổ chức kiểm toán độc 
lập.
Đặc điểm: sự độc lập với cả đối tượng được kiểm 
toán và đối tượng sử dụng kết quả kiểm toán
Phạm vi hoạt động:
- Chủ yếu là thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, 
- Các dịch vụ khác như kiểm toán hoạt động, kiểm 
toán tuân thủ, tư vấn về kế toán, thuế, tài chính... 
12
SỰ KHÁC BIỆT GIỮA CÁC LOẠI KIỂM TOÁN
Sử dụng xe du lịch để chở nước mắm trên tuyến
đường Rạch Giá - Sài Gòn, mỗi ngày chở một
chuyến khứ hồi. Tỷ lệ khấu hao là 10% một năm.
* Thanh tra thuế ?
* KTV độc lập ?
* KTV nội bộ ?
13
Trên thế giới
Giai đoạn ban đầu
Sự ra đời của Kiểm toán độc lập
Lấy mẫu kiểm toán
Tiếp cận dựa trên hệ thống kiểm soát nội bộ
Kiểm toán trong môi trường máy tính
Tại Việt Nam
Trước 1990
Từ 1990 đến nay
(4) LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA 
HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
14
5. KIỂM TOÁN VIÊN, DOANH NGHIỆP KIỂM 
TOÁN & TỔ CHỨC NGHỀ NGHIỆP
1- Kiểm toán viên : 
 Trình độ chuyên môn ?
 Kinh nghiệm nghề nghiệp ?
 Có chứng chỉ kiểm toán viên !
2- Doanh nghiệp kiểm toán.
3- Tổ chức nghề nghiệp.
15
-Tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng 
hoặc Kế toán – Kiểm toán
-Có 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính kế toán, 
hoặc 4năm kinh nghiệm làm trợ lý kiểm toán
-Trình độ B tin học
-Trình độ C ngoại ngữ
-Các yêu cầu khác
TIÊU CHUẨN KIỂM TOÁN VIÊN (59/2004/QĐ-BTC )
16
Hình thức tổ chức doanh nghiệp kiểm toán
Trên thế giới : Cty hợp danh
Tại Việt Nam : Trước 2004
Sau 2004: DNTN, Cty hợp danh, DN hoạt động theo 
LĐTNN (theo Thông tư 105/2004/NĐ-CP)
Cơ cấu cấp bậc trong doanh nghiệp kiểm toán 
Chủ phần hùn (Partners)
Chủ nhiệm kiểm toán (Managers)
Kiểm toán viên chính (Seniors)
Trợ lý kiểm toán (staff)
Lĩnh vực hoạt động
Dịch vụ xác nhận Tư vấn thuế
Dịch vụ kế toán Các dịch vụ khác
DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN
17
Vai trò của tổ chức nghề nghiệp
-Nghiên cứu và xuất bản các tài liệu về kế toán 
-Ban hành Điều lệ Đạo đức nghề nghiệp và xử lý những vi phạm của thành viên
- Quản lý chất lượng hoạt động kiểm toán
- Tổ chức các kỳ thi cấp chứng chỉ kiểm toán viên
Tại Việt Nam
Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA) Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt 
Nam (VACPA)
Một số tổ chức nghề nghiệp trên thế giới
- Liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC) Uûy ban Quốc tế về Chuẩn mực kiểm toán và 
Dịch vụ bảo đảm (IAASB)
- Hiệp hội Kiểm toán nội bộ(IIA)
-Tổ chức quốc tế các Cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI)
TỔ CHỨC NGHỀ NGHIỆP
18
6. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC
n1 Kiểm toán BCTC n2 n3
1 12
Chuẩn 
bị
Thực 
hiện
Hoàn 
thành
19
• Chuẩn bị kiểm toán.
* Tiền kế hoạch.
* Lập kế hoạch.
• Thực hiện kiểm toán.
* Kiểm tra hệ thống KSNB.
* Thực hiện thử nghiệm cơ bản.
• Hoàn thành kiểm toán.
* Đánh giá tổng quát.
* Báo cáo kiểm toán.
6. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC
20
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(1) Chuẩn bị kiểm toán – Tiền kế hoạch
Có nên ký kết 
hợp đồng kiểm 
toán hay không 
?
21
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(1) Chuẩn bị kiểm toán – Lập kế hoạch kiểm toán
Để có kế hoạch & chương trình kiểm 
toán phù hợp cần phải :
+ Hiểu về tình hình kinh doanh
& KSNB. 
+ Xác định mức trọng yếu &
đánh giá rủi ro kiểm toán.
SOFTBYTE
Annual Report
22
Thử nghiệm kiểm soát : thu thập 
bằng chứng về sự hữu hiệu của hệ 
thống KSNB.
- Kiểm tra việc xét duyệt chi.
- Quan sát việc chấp hành quy định 
về nhập xuất kho.
- Phỏng vấn nhân viên về nhiệm vụ 
của họ v.v...
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(2) Thực hiện kiểm toán : Kiểm tra hệ thống KSNB
23
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(2) Thực hiện kiểm toán : Thực hiện thử nghiệm cơ bản
Thử nghiệm cơ bản gồm thủ tục phân tích & thử nghiệm chi
tiết thu thập bằng chứng về các sai lệch trọng yếu của
BCTC.
- Kiểm kê hàng tồn kho
- Gởi thư xin xác nhận
công nợ.
- Kiểm tra việc tính toán 
v.v
24
- Đơn vị có khoản công nợ ngoài dự kiến 
nào hay không ?
- Có sự kiện quan trọng nào phát sinh sau 
ngày khóa sổ hay không ?
- Liệu họ có khả năng phá sản trong vòng 
12 tháng tới hay không ?
- Nhìn chung thì tình hình tài chính, kết 
quả kinh doanh  như thế nào ?
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(3) Hoàn thành kiểm toán : Đánh giá kết quả
25
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC 
(3)Hoàn thành kiểm toán : Các loại báo cáo kiểm toán
Đồng ý 
nhưng ...
Đồng ý !
Chấp nhận từng phần
(Ngoại trừ / Tùy thuộc vào)
Chấp nhận 
toàn phần
26
Không chấp nhận Từ chối nhận xét
Không 
đồng ý
27
a- Chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho.
b- Gửi thư xác nhận công nợ.
c- Nghiên cứu BCTC để dự đoán các khoản mục có 
khả năng sai sót cao.
d- Tìm hiểu về khách hàng trước khi ký hợp đồng.
e- Kiểm tra chứng từ mua tài sản cố định trong kỳ.
f- Tìm hiểu về cơ cấu tổ chức của khách hàng.
g- Lập báo cáo kiểm toán.
h- Ký hợp đồng kiểm toán.
i- Đối chiếu chứng từ và sổ sách kế toán.
Trình tự kiểm toán BCTC ?