Bài giảng Kiểm toán Báo cáo tài chính - Chuyên đề 2: Bằng chứng kiểm toán

Chuyên đề 2 
BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN 
2 
Nội dung 
 Sự kiện sau ngày khóa sổ 
 Giả định hoạt động liên tục 
 Các bên liên quan 
 Nợ tiềm tàng 
3 
Söï kieän sau ngaøy khoùa soå 
 Nguoàn tham chieáu: VSA/ISA 560, VAS 
23, IAS 10 
 Khaùi nieäm 
 Phaân loaïi 
 Thuû tuïc kieåm toaùn 
31.12.200X 
Ngaøy keát thuùc 
nieân ñoä 
1.2.200X+1 
Ngaøy phaùt haønh 
BCTC 
Söï kieän sau ngaøy khoùa soå keá toaùn laäp BCTC 
(I) 
(I) Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy khoùa soå keá toaùn laäp BCTC 
VAS 23 
31.12.200X 
Ngaøy keát thuùc 
nieân ñoä 
1.2.200X+1 
Ngaøy kyù baùo caùo 
kieåm toaùn 
15.2.200X+1 
Ngaøy coâng boá BCTC 
Söï kieän sau ngaøy khoùa soå keá toaùn laäp BCTC 
(1) (2) (3) 
(1)Söï kieän phaùt sinh ñeán ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn 
(2)Caùc söï kieän ñöôïc phaùt hieän sau ngaøy kyù baùo caùo kieåm 
toaùn nhöng tröôùc ngaøy coâng boá baùo caùo taøi chính 
(3)Caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy coâng boá BCTC 
VSA 560 
6 
Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy khoùa soå laäp BCTC 
Loaïi söï kieän 
Nhöõng söï kieän cung caáp 
theâm baèng chöùng veà caùc 
söï vieäc ñaõ toàn taïi vaøo 
ngaøy khoaù soå keá toaùn laäp 
baùo caùo taøi chính 
Yeâu caàu 
Ñieàu chænh baùo 
caùo taøi chính 
Thí duï 
Baùn taøi saûn hay 
thu hoài coâng nôï 
sau ngaøy keát 
thuùc nieân ñoä 
khaùc vôùi soá lieäu 
soå saùch 
Nhöõng söï kieän cung caáp 
daáu hieäu veà caùc söï vieäc ñaõ 
phaùt sinh tieáp sau ngaøy 
khoaù soå keá toaùn laäp BCTC 
Khoâng caàn ñieàu 
chænh, nhöng coù 
theå yeâu caàu 
khai baùo 
Phaùt haønh coå 
phieáu sau ngaøy 
khoùa soå 
7 
Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết 
thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh 
 Kết luận của Toà án sau ngày kết thúc kỳ kế toán 
năm, xác nhận doanh nghiệp có những nghĩa vụ 
hiện tại vào ngày kết thúc kỳ kế toán năm, đòi hỏi 
doanh nghiệp điều chỉnh khoản dự phòng đã được 
ghi nhận từ trước; ghi nhận những khoản dự 
phòng mới hoặc ghi nhận những khoản nợ phải 
thu, nợ phải trả mới. 
 Thông tin nhận được sau ngày kết thúc kỳ kế toán 
năm cung cấp bằng chứng về một tài sản bị tổn 
thất trong kỳ kế toán năm, hoặc giá trị của khoản 
tổn thất được ghi nhận từ trước đối với tài sản này 
cần phải điều chỉnh, 
8 
Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế 
toán năm cần điều chỉnh (tt) 
 Việc xác nhận sau ngày kết thúc kỳ kế toán 
năm về giá gốc của tài sản đã mua hoặc số 
tiền thu được từ việc bán tài sản trong kỳ kế 
toán năm. 
 Việc phát hiện những gian lận và sai sót chỉ ra 
rằng báo cáo tài chính không được chính xác. 
9 
Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế 
toán năm không cần điều chỉnh 
 Việc hợp nhất kinh doanh hoặc việc thanh lý công ty con 
của tập đoàn; 
 Việc công bố kế hoạch ngừng hoạt động, việc thanh lý tài 
sản hoặc thanh toán các khoản nợ liên quan đến ngừng 
hoạt động; hoặc việc tham gia vào một hợp đồng ràng 
buộc để bán tài sản hoặc thanh toán các khoản nợ; 
 Mua sắm hoặc thanh lý tài sản có giá trị lớn; 
 Nhà xưởng sản xuất bị phá hủy vì hỏa hoạn, bão lụt; 
 Thực hiện tái cơ cấu chủ yếu; 
10 
Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế 
toán năm không cần điều chỉnh (tt) 
 Các giao dịch chủ yếu và tiềm năng của cổ phiếu thường; 
 Thay đổi bất thường, quan trọng về giá bán tài sản hoặc tỷ 
giá hối đoái. 
 Thay đổi về thuế có ảnh hưởng quan trọng đến tài sản, nợ 
thuế hiện hành hoặc thuế hoãn lại; 
 Tham gia những cam kết, thỏa thuận quan trọng hoặc 
những khoản nợ tiềm tàng; 
 Xuất hiện những vụ kiện tụng lớn./. 
11 
Minh họa 
 Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ 
 Vào ngày 17 tháng 2 năm 2009, Công ty đã ký một Hợp 
đồng Chuyển nhượng Vốn với SABMiller Asia, theo đó 
Công ty sẽ chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp vào 
Công ty Liên doanh SABMiller Việt Nam với giá 8.250.000 
đô la Mỹ. Ngoài ra, Công ty Liên doanh SABMiller Việt 
Nam sẽ hoàn trả Công ty khoản vay 12.250.000 đô la Mỹ. 
Cho đến ngày các báo cáo tài chính này được phê chuẩn, 
việc chuyển nhuợng đã được hoàn tất. 
 Nguồn: Báo cáo tài chính Vinamilk 2008 
12 
Söï kieän phaùt sinh ñeán ngaøy kyù BCKT 
Kieåm toaùn vieân phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn 
thích hôïp ñeå xaùc ñònh taát caû nhöõng söï kieän ñaõ phaùt sinh ñeán 
ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn xeùt thaáy coù theå aûnh höôûng ñeán 
BCTC, vaø phaûi yeâu caàu ñôn vò ñieàu chænh hoaëc thuyeát minh 
trong BCTC. 
Caùc thuû tuïc: 
Xem xeùt caùc thuû tuïc cuûa ñôn vò 
Xem xeùt caùc bieân baûn hoïp HÑQT, ÑHCÑ, BKS... 
Xem xeùt caùc BCTC, baùo caùo quaûn lyù gaàn nhaát 
Trao ñoåi vôùi luaät sö cuûa ñôn vò 
Trao ñoåi vôùi Giaùm ñoác 
13 
Phỏng vấn Ban giám đốc (tham khảo) 
 Những số liệu tạm tính hoặc chưa được xác nhận; 
 Những cam kết, khoản vay hay bảo lãnh mới được ký kết; 
 Bán hay dự kiến bán tài sản; 
 Những cổ phiếu hay trái phiếu mới phát hành; 
 Thoả thuận sáp nhập hay giải thể đã được ký kết hay dự kiến; 
 Những tài sản bị trưng dụng hay bị phá huỷ do hoả hoạn hay 
lụt bão,... 
 Những rủi ro hay sự kiện có thể xảy ra; 
 Những điều chỉnh kế toán bất thường đã thực hiện hay dự định 
thực hiện; 
 Những sự kiện đã xảy ra hoặc có khả năng xảy ra làm cho các 
chính sách kế toán đã được sử dụng để lập báo cáo tài chính 
không còn phù hợp. Ví dụ: Phát sinh sự kiện nợ phải thu khó 
đòi làm cho giả thiết về tính liên tục hoạt động kinh doanh 
không còn hiệu lực. 
14 
Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy kyù BCKT nhöng tröôùc 
ngaøy coâng boá BCTC 
 Tröôøng hôïp kieåm toaùn vieân bieát ñöôïc coù söï kieän coù 
khaû naêng aûnh höôûng troïng yeáu ñeán BCTC phaùt 
sinh sau ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn nhöng tröôùc 
ngaøy coâng boá BCTC, thì kieåm toaùn vieân phaûi caân 
nhaéc xem coù neân söûa laïi BCTC vaø baùo caùo kieåm 
toaùn hay khoâng vaø phaûi thaûo luaän vaán ñeà naøy vôùi 
Giaùm ñoác cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn ñeå coù nhöõng 
bieän phaùp phuø hôïp trong töøng tröôøng hôïp cuï theå. 
15 
Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy coâng boá BCTC 
 Sau ngaøy coâng boá baùo caùo taøi chính vaø baùo caùo kieåm 
toaùn neáu kieåm toaùn vieân nhaän thaáy vaãn coøn söï kieän 
xaåy ra ñeán ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn caàn phaûi söûa 
ñoåi baùo caùo kieåm toaùn, thì kieåm toaùn vieân phaûi caân 
nhaéc xem coù neân söûa laïi baùo caùo taøi chính vaø baùo 
caùo kieåm toaùn hay khoâng; phaûi thaûo luaän vaán ñeà naøy 
vôùi Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn vaø coù nhöõng 
bieän phaùp thích hôïp tuyø theo töøng tröôøng hôïp cuï theå. 
16 
Nội dung 
 Sự kiện sau ngày khóa sổ 
 Giả định hoạt động liên tục 
 Các bên liên quan 
 Nợ tiềm tàng 
17 
Tính hoaït ñoäng lieân tuïc 
 Nguoàn: VSA 570, VAS 01, 21 
 Khaùi nieäm 
 Caùc daáu hieäu 
 Traùch nhieäm cuûa KTV 
 Caùc thuû tuïc kieåm toaùn 
18 
Baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø 
doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït 
ñoäng kinh doanh bình thöôøng trong töông lai gaàn* nghóa 
laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc 
phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy 
moâ hoaït ñoäng cuûa mình. 
Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc 
thì baùo caùo taøi chính phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø 
phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính. 
KHAÙI NIEÄM 
THEO CHUAÅN MÖÏC CHUNG 
* Theo VSA 570 laø ít nhaát 1 naêm keå töø ngaøy keát thuùc nieân ñoä 
VAS 01 
19 
Chuaån möïc veà trình baøy BCTC 
(tham khảo) 
 Khi laäp vaø trình baøy BCTC, Giaùm ñoác doanh nghieäp caàn phaûi 
ñaùnh giaù veà khaû naêng hoaït ñoäng lieân tuïc cuûa doanh nghieäp. 
BCTC phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø doanh nghieäp ñang 
hoaït ñoäng lieân tuïc. 
 Khi ñaùnh giaù, neáu Giaùm ñoác doanh nghieäp bieát ñöôïc coù 
nhöõng ñieàu khoâng chaéc chaén lieân quan ñeán caùc söï kieän hoaëc 
caùc ñieàu kieän coù theå gaây ra söï nghi ngôø lôùn veà khaû naêng hoaït 
ñoäng lieân tuïc cuûa DN thì nhöõng ñieàu khoâng chaéc chaén ñoù caàn 
ñöôïc neâu roõ. 
 Neáu BCTC khoâng ñöôïc laäp treân cô sôû hoaït ñoäng lieân tuïc, thì 
söï kieän naøy caàn ñöôïc neâu roõ, cuøng vôùi cô sôû duøng ñeå laäp 
BCTC vaø lyù do khieán cho doanh nghieäp khoâng ñöôïc coi laø 
ñang hoaït ñoäng lieân tuïc. 
VAS 21 
20 
Caùc daáu hieäu 
Daáu hieäu veà maët taøi chính 
• Nôï phaûi traû > taøi saûn hoaëc nôï ngaén haïn > taøi saûn löu ñoäng; 
• Caùc khoaûn nôï daøi haïn saép ñeán haïn traû maø khoâng coù khaû 
naêng ñöôïc giaõn nôï hoaëc khoâng coù khaû naêng thanh toaùn, 
hoaëc phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo caùc khoaûn vay ngaén haïn ñeå 
taøi trôï caùc taøi saûn daøi haïn; 
• Daáu hieäu veà vieäc caét boû caùc hoã trôï taøi chính cuûa khaùch 
haøng vaø chuû nôï; 
• Luoàng tieàn töø hoaït ñoäng kinh doanh bò aâm theå hieän treân baùo 
caùo taøi chính hay döï baùo trong töông lai; 
• Ñôn vò coù caùc chæ soá taøi chính xaáu döôùi möùc bình thöôøng; 
• 
VSA 570 
21 
Caùc daáu hieäu(tham khảo) 
Daáu hieäu veà maët taøi chính (tt) 
Loã hoaït ñoäng kinh doanh lôùn hoaëc coù söï suy giaûm lôùn veà giaù trò 
cuûa caùc taøi saûn ñöôïc duøng ñeå taïo ra caùc luoàng tieàn; 
•Nôï toàn ñoïng hoaëc ngöøng thanh toaùn coå töùc; 
•Khoâng coù khaû naêng thanh toaùn nôï khi ñeán haïn; 
•Khoâng coù khaû naêng tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng tín 
duïng; 
•Chuyeån ñoåi töø caùc giao dòch mua chòu sang mua thanh toaùn ngay 
vôùi caùc nhaø cung caáp; 
•Khoâng coù khaû naêng tìm kieám caùc nguoàn taøi trôï cho vieäc phaùt trieån 
caùc saûn phaåm môùi thieát yeáu hoaëc caùc döï aùn ñaàu tö thieát yeáu. 
22 
Caùc daáu hieäu(tham khảo) 
Daáu hieäu veà maët hoaït ñoäng 
• Ñôn vò bò thieáu thaønh phaàn laõnh ñaïo chuû choát maø 
khoâng ñöôïc thay theá; 
• Ñôn vò bò maát moät thò tröôøng lôùn, maát giaáy pheùp baûn 
quyeàn hoaëc maát moät nhaø cung caáp quan troïng; 
• Ñôn vò gaëp khoù khaên veà tuyeån duïng lao ñoäng hoaëc 
thieáu huït caùc nguoàn cung caáp quan troïng. 
23 
Caùc daáu hieäu(tham khảo) 
Caùc daáu hieäu khaùc 
• Khoâng tuaân thuû theo caùc quy ñònh veà voán cuõng nhö 
caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät; 
• Ñôn vò ñang bò kieän vaø caùc vuï kieän naøy chöa ñöôïc 
xöû lyù maø neáu ñôn vò thua kieän coù theå daãn ñeán caùc 
khoaûn boài thöôøng khoâng coù khaû naêng ñaùp öùng 
ñöôïc; 
• Thay ñoåi veà luaät phaùp hoaëc chính saùch cuûa Nhaø 
nöôùc laøm aûnh höôûng baát lôïi tôùi ñôn vò; 
• Caùc daáu hieäu khaùc. 
24 
Traùch nhieäm cuûa KTV 
 Tính HÑLT laø 1 giaû ñònh cô baûn cuûa 
BCTC 
 Tuy nhieân, yù kieán cuûa KTV treân BCTC 
khoâng phaûi laø söï baûo ñaûm veà söï toàn taïi 
trong töông lai cuûa ñôn vò. 
25 
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn 
 Xem xeùt caùc söï kieän gaây nghi ngôø veà khaû naêng hoaït ñoäng lieân 
tuïc khi laäp keá hoaïch vaø trong suoát quaù trình kieåm toaùn 
 Xem xeùt caùc ñaùnh giaù cuûa BGÑ ñôn vò vaø caùc söï kieän xaûy ra 
sau khi BGÑ ñôn vò ñaõ ñaùnh giaù.* 
 Caùc thuû tuïc boå sung khi coù nghi vaán: 
o Soaùt xeùt laïi keá hoaïch cuûa BGÑ 
o Thu thaäp baèng chöùng ñeå loaïi boû nghi vaán 
o Yeâu caàu BGÑ xaùc nhaän baèng vaên baûn veà keá hoaïch 
töông lai 
* Neáu BGÑ khoâng cung caáp ñaùnh giaù, KTV phaûi xem xeùt lieäu 
phaïm vi kieåm toaùn coù bò giôùi haïn khoâng 
26 
Phaân tích vaø trao ñoåi vôùi Ban giaùm ñoác veà caùc döï baùo luoàng 
tieàn, lôïi nhuaän vaø caùc döï baùo khaùc 
Phaân tích vaø trao ñoåi veà baùo caoù taøi chính môùi nhaát 
Xem xeùt caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng vay 
Tham khaûo Bieân baûn Hoäi nghò coå ñoâng, hoïp Hoäi ñoàng quaûn trò 
Trao ñoåi vôùi chuyeân gia tö vaán phaùp lyù cuûa ñôn vò 
Xaùc ñònh caùc cam keát hoã trôï töø Nhaø nöôùc hoaëc beân thöù ba 
Caân nhaéc tình hình thieáu huït ñôn ñaët haøng 
Xem xeùt caùc söï kieän sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä 
Caùc thuû tuïc cuï theå khi coù nghi vaán 
27 
Nội dung 
 Sự kiện sau ngày khóa sổ 
 Giả định hoạt động liên tục 
 Các bên liên quan 
 Nợ tiềm tàng 
28 
Caùc beân lieân quan 
 Nguoàn: VSA 550, VAS 26 
 Khaùi nieäm 
 Traùch nhieäm cuûa Giaùm ñoác 
 Traùch nhieäm cuûa KTV 
 Caùc thuû tuïc kieåm toaùn 
29 
Caùc beân lieân quan 
Khaùi nieäm 
Caùc beân coù khaû naêng kieåm soaùt hoaëc taùc ñoäng 
quan troïng ñeán ñôn vò trong vieäc ñöa ra caùc 
quyeát ñònh taøi chính vaø hoaït ñoäng. 
Giao dòch giöõa CBLQ laø vieäc chuyeån giao nguoàn 
löïc hay nghóa vuï giöõa CBLQ, khoâng xeùt ñeán vieäc 
coù tính giaù hay khoâng. 
VAS 26 
30 
Caùc beân lieân quan 
 (a) Nhöõng doanh nghieäp kieåm soaùt, hoaëc bò kieåm 
soaùt tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua moät hoaëc 
nhieàu beân trung gian, hoaëc döôùi quyeàn bò kieåm soaùt 
chung vôùi doanh nghieäp baùo caùo 
 (b) Caùc coâng ty lieân keát 
 (c) Caùc caù nhaân coù quyeàn tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp 
bieåu quyeát ôû caùc doanh nghieäp baùo caùo daãn ñeán coù 
aûnh höôûng ñaùng keå tôùi doanh nghieäp naøy, keå caû 
caùc thaønh vieân maät thieát trong gia ñình cuûa caùc caù 
nhaân naøy. 
VAS 26 
31 
Caùc beân lieân quan 
 d) Caùc nhaân vieân quaûn lyù chuû choát coù quyeàn vaø traùch 
nhieäm veà vieäc laäp keá hoaïch, quaûn lyù vaø kieåm soaùt 
caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baùo caùo, bao goàm 
nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo, caùc nhaân vieân quaûn lyù cuûa 
coâng ty vaø caùc thaønh vieân maät thieát trong gia ñình 
cuûa caùc caù nhaân naøy; 
 (ñ) Caùc doanh nghieäp do caùc caù nhaân ñöôïc neâu ôû 
ñoaïn (c) hoaëc (d) naém tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp phaàn 
quan troïng quyeàn bieåu quyeát hoaëc thoâng qua vieäc 
naøy ngöôøi ñoù coù theå coù aûnh höôûng ñaùng keå tôùi doanh 
nghieäp. 
VAS 26 
32 
Xác định ảnh hưởng 
Kiểm soát 
Đồng kiểm soát 
Ảnh hưởng đáng kể 
Không ảnh hưởng đáng kể 
> 50% 
50% 
20% - dưới 50% 
< 20% 
Quyền biểu quyết 
33 
 Xác định quyền kiểm soát 
 Quyền biểu quyết và thỏa thuận khác 
 Đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp 
 Xác định tỷ lệ lợi ích 
 Đầu tư trực tiếp 
 Đầu tư gián tiếp 
Xác định quyền kiểm soát 
34 
Đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp 
Công ty A 
Công ty B 
Công ty C Công ty D 
60% 
70% 
80% 
35 
Quyền kiểm soát 
 Đầu tư trực tiếp vào công ty con 
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ 
 Đầu tư gián tiếp vào công ty con 
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ Con/Cty gián tiếp 
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ Con/Cty đầu tư + Tỷ lệ QBQ 
Mẹ/Cty đầu tư 
36 
Tỷ lệ lợi ích 
 Đầu tư trực tiếp vào công ty con 
 Tỷ lệ lợi ích = Tỷ lệ QBQ 
 Đầu tư gián tiếp vào công ty con 
 Tỷ lệ lợi ích = Tỷ lệ QBQ Mẹ/Con x Tỷ lệ QBQ 
Con/Cty đầu tư gián tiếp 
37 
Cty A 
Cty C 
Cty B 
Cty E 
Cty D Cty G 
70% 40% 60% 
30% 60% 
Cty H 
45% 
Thí dụ 1 
38 
Quan hệ với công ty A 
Quyền KS TL Lợi ích Quan hệ 
B 
C 
D 
E 
G 
H 
39 
Cty X 
Cty Y 
Cty T 
60% 
21% 30% 
31% 
Cty Z Cty S 
Cty R 
30% 
60% 
Thí dụ 2 
40 
Quan hệ với công ty X 
Quyền KS TL Lợi ích Quan hệ 
R 
S 
T 
Y 
Z 
41 
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan 
 Các giao dịch của những người lãnh đạo, đặc 
biệt là khoản lương bổng và khoản tiền vay của 
họ do họ có quyền hạn đối với công ty. 
 Các giao dịch lớn có tính chất liên công ty. Các 
giao dịch chủ yếu phải trình bày : mua hay bán 
hàng hay TSCĐ, cung cấp, nhận dịch vụ, giao 
dịch đại lý, giao dịch thuê tài sản, chuyển giao về 
nghiên cứu triễn khai, bảo lãnh và thế chấp 
VAS 26 
42 
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan (tt) 
 Những mối quan hệ giữa các bên liên quan có tồn tại sự 
kiểm soát đều phải được trình bày trong BCTC, bất kể là 
có các giao dịch giữa các bên có liên quan hay không. 
 Trong trường hợp có các giao dịch giữa các bên hữu 
quan, DN phải trình bày bản chất các mối quan hệ của các 
bên hữu quan cũng như các loại giao dịch và các yếu tố 
của giao dịch. 
 Các khoản mục có cùng bản chất có thể được trình bày 
gộp, trừ trường hợp việc trình bày riêng biệt là cần thiết để 
hiểu được ảnh hưởng của giao dịch giữa các bên hữu 
quan đối với BCTC của DN báo cáo. 
VAS 26 
43 
Minh họa 
Nguồn: BCTC Vinamilk 2008 
44 Nguồn: BCTC Vinamilk 2008 
45 Nguồn: BCTC Vinamilk 2008 
46 
Caùc beân lieân quan 
Traùch nhieäm cuûa BGÑ 
Xaùc ñònh vaø trình baøy thoâng tin veà CBLQ thoâng 
qua vieäc toå chöùc vaø duy trì KSNB 
Traùch nhieäm KTV 
 Thu thaäp baèng chöùng ñaày ñuû vaø thích hôïp lieân 
quan ñeán vieäc xaùc ñònh vaø thuyeát minh cuûa 
BGÑ veà CBLQ, cuõng nhö caùc giao dòch giöõa 
CBLQ coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi 
chính. 
VSA 550 
47 
Caùc beân lieân quan 
Thuû tuïc kieåm toaùn 
1. Kieåm tra thoâng tin veà CBLQ do ñôn vò cung caáp vaø tính ñaày ñuû 
cuûa thoâng tin naøy. Xem HSKT naêm tröôùc, xem caùc thuû tuïc cuûa 
ñôn vò, thaåm tra moái quan heä cuûa BGÑ vaø HÑQT vôùi caùc ñôn vò 
khaùc  
2. Kieåm tra caùc giao dòch giöõa CBLQ do ñôn vò cung caáp vaø chuù yù 
caùc giao dòch khaùc. 
3. Chuù yù caùc giao dòch baát thöôøng 
4. Tieán haønh caùc thuû tuïc phaùt hieän caùc giao dòch chöa cung caáp 
(kieåm tra chi tieát, xem xeùt bieân baûn hoïp HÑQT vaø BGÑ, xem xeùt 
caùc xaùc nhaän coâng nôï) 
5. Yeâu caàu thö giaûi trình 
48 
Nội dung 
 Sự kiện sau ngày khóa sổ 
 Giả định hoạt động liên tục 
 Các bên liên quan 
 Nợ tiềm tàng 
49 
Nôï tieàm taøng 
 Nguoàn: VAS 18, 
VSA 501 
 Khaùi nieäm 
 Traùch nhieäm ñôn 
vò vaø KTV 
 Caùc thuû tuïc kieåm 
toaùn 
50 
Moät thí duï 
Thí duï : Vaøo thaùng 10.2006, Coâng ty myõ 
phaåm ALAMA bò khaùch haøng kieän vì saûn 
phaåm gaây thieät haïi cho ngöôøi tieâu duøng, 
soá tieàn ñoøi boài thöôøng leân ñeán 10 trieäu 
USD. Toaø seõ xöû vaøo thaùng 8.2007. Söï 
kieän naøy seõ phaûn aûnh theá naøo treân baùo 
caùo taøi chính ngaøy 31.12.2006? 
51 
Khaùi nieäm 
Nợ tiềm tàng là: 
 Nghĩa vụ nợ có khả năng phát sinh từ các sự kiện đã 
xảy ra và sự tồn tại của nghĩa vụ nợ này sẽ chỉ được 
xác nhận bởi khả năng hay xảy ra hoặc không hay xảy 
ra của một hoặc nhiều sự kiện không chắc chắn trong 
tương lai mà doanh nghiệp không kiểm soát được; 
hoặc 
 Nghĩa vụ nợ hiện tại phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra 
nhưng chưa được ghi nhận vì: 
 (i) Không chắc chắn có sự giảm sút về lợi ích kinh tế 
do việc phải thanh toán nghĩa vụ nợ; hoặc 
 (ii) Giá trị của nghĩa vụ nợ đó không được xác định 
một cách đáng tin cậy. 
VAS 18 
52 
Phân biệt DP phải trả với Nợ tiềm tàng 
Nợ tiềm tàng DP phải trả Nợ phải trả 
Xử lý Thuyết minh 
Phản ảnh như 
1 ước tính kế 
toán vào nợ 
phải trả 
Ghi nhận vào 
nợ phải trả 
Điều kiện 
Chắc chắn xảy 
ra nhưng số tiền 
chưa xác định 
một cách đáng 
tin cậy hoặc 
Có thể xảy ra 
Chắc chắn xảy 
ra 
Số tiền xác 
định một cách 
đáng tin cậy 
Đã xảy ra 
Số tiền xác 
định một cách 
chính xác 
Mức độ chắc chắn và độ tin cậy của số tiền 
VAS 18 
53 
Yeâu caàu trình baøy BCTC 
 Trừ khi khó xảy ra khả năng phải chi trả, doanh 
nghiệp phải trình bày tóm tắt bản chất của khoản 
nợ tiềm tàng tại ngày kết thúc kỳ kế toán năm 
cùng với các thông tin sau: 
 Ước tính về ảnh hưởng tài chính của khoản nợ tiềm 
tàng này 
 Dấu hiệu không chắc chắn liên quan đến giá trị hoặc 
thời gian của các khoản chi trả có thể xảy ra; và 
 Khả năng nhận được các khoản bồi hoàn. 
VAS 18 
54 
Traùch nhieäm 
 Ñôn vò coù traùch nhieäm khai baùo veà caùc 
khoaûn nôï tieàm taøng 
 KTV coù traùch nhieäm phaùt hieän vaø yeâu 
caàu khai baùo 
55 
Minh họa 
Nguồn: BCTC LICOGI 16, 30/6/2011 
56 
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn 
 Xaùc ñònh caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp: 
 Trao ñoåi vôùi Giaùm ñoác vaø yeâu caàu cung caáp 
baûn giaûi trình; 
 Xem xeùt caùc bieân baûn hoïp Hoäi ñoàng quaûn trò 
vaø caùc thö töø trao ñoåi vôùi chuyeân gia tö vaán 
phaùp luaät cuûa ñôn vò; 
 Kieåm tra caùc khoaûn phí tö vaán phaùp luaät; 
 Söû duïng moïi thoâng tin coù lieân quan ñeán caùc 
vuï kieän tuïng, tranh chaáp. 
VSA 501 
57 
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn (tt) 
 Khi caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp ñaõ ñöôïc xaùc 
ñònh hoaëc khi kieåm toaùn vieân nghi ngôø coù kieän 
tuïng, tranh chaáp thì phaûi yeâu caàu chuyeân gia tö 
vaán phaùp luaät cuûa ñôn vò tröïc tieáp cung caáp 
thoâng tin. 
 Thö yeâu caàu chuyeân gia tö vaán phaùp luaät cuûa 
ñôn vò cung caáp thoâng tin veà caùc vuï kieän tuïng, 
tranh chaáp phaûi do ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn kyù 
vaø do kieåm toaùn vieân göûi ñi, 
VSA 501 
58 
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn (tt) 
 Kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt dieãn bieán cuûa caùc vuï kieän 
tuïng, tranh chaáp cho ñeán ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn. 
Khi caàn thieát, kieåm toaùn vieân coù theå thu thaäp theâm 
thoâng tin caäp nhaät töø phía chuyeân gia tö vaán phaùp luaät. 
 Tröôøng hôïp vuï vieäc raát phöùc taïp hoaëc khoâng coù söï nhaát 
trí giöõa Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn vaø chuyeân gia 
tö vaán phaùp luaät thì kieåm toaùn vieân phaûi gaëp tröïc tieáp 
chuyeân gia tö vaán phaùp luaät ñeå trao ñoåi veà haäu quaû cuûa 
vuï vieäc. Cuoäc trao ñoåi naøy phaûi coù söï ñoàng yù cuûa Giaùm 
ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn vaø caàn coù ñaïi dieän Ban 
Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn tham döï. 
VSA 501