Bài giảng Chủ nghĩa xã hội khoa học - Chương 9: Cơ cấu xã hội-Giai cấp và liên minh giai cấp giữa công nhân với nông dân và trí thức trong thời kỳ quá độ lên CNXH

1 
C H ƯƠ NG 9 C Ơ CẤU XÃ HỘI - GIAI CẤP VÀ LIÊN MINH GIAI CẤP GIỮA CÔNG NHÂN VỚI NÔNG DÂN VÀ TRÍ THỨC TRONG THỜI KỲ QUÁ Đ Ộ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 
Th.s Ngô Thị Ph ư ợng 
Bộ môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học 
2 
Giúp sinh viên nắm đư ợc: 
- Đặc đ iểm và cu h ư ớng biến đ ổi của c ơ cấu xã hội - giai cấp trong TKQĐ lên CNXH. 
- Tính tất yếu, tầm quan trọng của liên minh giữa giai cấp CN với ND và TT trong TKQĐ lên CNXH. 
- Những nội dung về chính trị, kinh tế, v ă n hóa-xã hội của liên minh giai cấp giữa CN với ND và TT, xác đ ịnh ph ươ ng h ư ớng đ ể t ă ng c ư ờng khối liên minh này ở n ư ớc ta. 
A. MỤC Đ ÍCH, YÊU CẦU: 
3 
 1. C Ơ CẤU XÃ HỘI -GIAI CẤP TRONG THỜI KỲ QUÁ Đ Ộ LÊN CNXH. 
 2. LIÊN MINH GIAI CẤP GIỮA CÔNG NHÂN VỚI NÔNG DÂN VÀ TRÍ THỨC TRONG THỜI KỲ QUÁ Đ Ộ LÊN CNXH 
B. NỘI DUNG: 
4 
* Cộng đ ồng xã hội 
* C ơ cấu xã hội 
* C ơ cấu xã hội - giai cấp 
1. C ơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH 
	1.1 Khái niệm 
5 
 * Cộng đ ồng xã hội 
	Là một bộ phận ng ư ời trong xã hội có chung một số dấu hiệu, nguyên tắc nhất đ ịnh nào đ ó. 
6 
Phân loại cộng đ ồng xã hội 
	 + Theo nguồn gốc hình thành 
Ng ư ời 
Ng ư ời 
Cộng đ ồng 
khách quan 
Cộng đ ồng 
chủ quan 
7 
Phân loại cộng đ ồng xã hội 
 + Theo lĩnh vực sinh hoạt 
Ng ư ời 
Ng ư ời 
Cộng đ ồng 
kinh tế 
Cộng đ ồng 
chính trị 
Cộng đ ồng 
V ă n hoá 
8 
Phân loại cộng đ ồng xã hội 
	 + Theo tính chất	 
Ng ư ời 
Ng ư ời 
Cộng đ ồng 
bền vững 
Cộng đ ồng 
tạm thời 
9 
	* C ơ cấu xã hội 
Là toàn bộ các cộng đ ồng xã hội hình thành một cách khách quan và sự tác đ ộng lẫn nhau của các cộng đ ồng đ ó. 
C ơ cấu 
xã hội 
C ơ cấu xã hội -giai cấp 
C ơ cấu xã hội -dân số 
C ơ cấu xã hội -dân c ư 
C ơ cấu xã hội -dân tộc 
C ơ cấu xã hội -nghề nghiệp 
C ơ cấu xã hội -tôn giáo 
10 
	* C ơ cấu xã hội - giai cấp 
Là toàn bộ các giai cấp, tầng lớp xã hội và mối quan hệ qua lại giữa các giai cấp, tầng lớp đ ó. 
Giai cấp tầng lớp 
Giai cấp tầng lớp 
11 
 VỊ TRÍ CỦA C Ơ CẤU XÃ HỘI - GIAI CẤP 
C ơ cấu 
xã hội 
 giai cấp 
C ơ cấu xã hội 
dân số 
C ơ cấu xã hội 
dân c ư 
C ơ cấu xã hội 
tôn giáo 
C ơ cấu xã hội 
dân tộc 
C ơ cấu xã hội 
nghề nghiệp 
12 
	 Cơ cấu xã hội - giai cấp có vị trí trung tâm, cơ bản nhất trong cơ cấu xã hội . Vì: 
	- Sự phân chia trong XH chủ yếu là phân chia g/c và lịch sử xã hội loài người từ khi có g/c là lịch sử đấu tranh giai cấp. 
	- Giai cấp có liên quan trùc tiÕp đến sở hữu về TLSX nên cơ cấu giai cấp quy định tính chất và bản chất của các quan hệ xã hội khác về xã hội, chính trị, pháp lý, đạo đức, tôn giáo, thẩm mỹ 
	- C¬ cÊu x· héi – giai cÊp là yếu tố đặc trưng cho sự khác nhau về chất giữa xã hội này với xã hội khác, là cốt lõi của toàn bộ tổ chức xã hội. 
13 
 1.2 Đặc đ iểm của c ơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH 
Đa dạng 
Phức tạp 
Tồn tại nhiều giai cấp, 
tầng lớp khác nhau 
Mỗi giai cấp, tầng lớp bao gồm 
nhiều bộ phận khác nhau 
Các giai cấp, tầng lớp vừa 
liên minh vừa đ ấu tranh 
Các giai cấp, tầng lớp 
 biến đ ộng không ngừng 
14 
1.3 Xu h ư ớng biến đ ộng của c ơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH 
XH cũ (TBCN) 
XH mới (XHCN) 
 Phân chia giai cấp đ ối kháng 
 Đấu tranh giai cấp là chủ yếu 
 Có giai cấp bóc lột 
 Không có phân chia giai cấp đ ối kháng 
 Liên minh là chủ yếu 
 Không có giai cấp bóc lột 
TKQĐ 
đ ấu tranh giữa công nhân, nhân dân lao đ ộng >< TS 
xích lại gần nhau giữa công nhân, nông dân và TT 
15 
 Xu h ư ớng biến đ ộng của c ơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH 
Xích lại 
 gần nhau 
giữa 
công nhân, 
 nông dân 
và trí thức 
Về mối quan hệ với 
 t ư liệu sản xuất 
Về tính chất lao đ ộng 
Về quan hệ phân phối 
Về tiến bộ trong 
đ ời sống tinh thần 
16 
Tính quy luật của sự biến đổi cơ cấu xã hội – giai cấp trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH 
	 - Sự biến đổi của CCXH-GC gắn liền víi sự biến đổi của cơ cấu kinh tế. 
	- Quá trình biến đổi CCXH-GC cũ sang CCXH-GC mới là một quá trình diễn ra dần dần từng bước và là một quá trình liên tục trong suốt thời kỳ quá độ. 
	- CCXH-GC biến đổi và phát triển trong mối quan hệ vừa đấu tranh, vừa liên minh. 
	- Sự biến đổi của CCXH-GC mang tính đa dạng và thống nhất. 
17 
Đặc đ iểm c ơ cấu xã hội – giai cấp ở Việt Nam trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH: 
	 Sự đ a dạng, phức tạp của b ư ớc quá đ ộ từ xã hội phong kiến, nền kinh tế nông nghiệp đ i lên CNXH bỏ qua chế đ ộ TBCN, biểu hiện: 
	- C ơ cấu giai cấp gồm: công nhân, nông dân, trí thức, ng ư ời sản xuất nhỏ, tầng lớp doanh nhân. 
	- Công nhân chiếm tỷ lệ thấp, nông dân là lực l ư ợng chủ yếu, tầng lớp doanh nhân mới hình thành (từ 1986). 
	- Liên minh công, nông, trí thức là nền tảng của khối đ ại đ oàn kết dân tộc. 
18 
2. Liên minh giai cấp giữa CN với ND và TT trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH 
2.1 Tính tất yếu của liên minh giai cấp giữa CN với ND và trí thức trong TKQĐ lên CNXH 
Quan hệ lợi ích của công nhân với nông dân và trí thức 
vừa có sự thống nhất vừa có sự khác biệt 
Công nhân 
Nông dân 
Trí thức 
Thống nhất 
Khác biệt 
Liên minh 
Tất yếu 
Tất yếu 
Lợi 
ích 
19 
2.1 Tính tất yếu của liên minh giai cấp giữa CN với ND và trí thức trong TKQĐ lên CNXH (tiếp) 
Nhu cầu nội tại của cuộc đ ấu tranh giai cấp giữa công nhân và nhân dân lao đ ộng trong thời kỳ quá đ ộ lên CNXH: giữ chính quyền và xây dựng xã hội mới. 
	V.I Lênin: Nguyên tắc cao nhất của chuyên chính vô sản là 
	duy trì khối liên minh giữa giai cấp vô sản và nông dân đ ể 
	cấp vô sản có thể giữ đư ợc vai trò lãnh đ ạo và chính quyền 
	nhà n ư ớc. 
	( V.I. Lênin toàn tập, Nxb Tiến bộ, M, 1977, t38, tr 452 
20 
V.I Lênin: Không có sự chỉ đ ạo của các chuyên gia am hiểu các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và có kinh nghiệm, thì không thể nào chuyển lên chủ nghĩa xã hôi đư ợc, vì chủ nghĩa xã hội đ òi hỏi một b ư ớc tiến có ý thức và có tính chất quần chúng đ ể đ i tới một n ă ng suất lao đ ộng cao h ơ n n ă ng suất lao đ ộng của chủ nghĩa t ư bản dựa trên c ơ sở những kết quả mà chủ nghĩa t ư bản đ ã đ ạt đư ợc. 
	(V.I Lênin, toàn tập, tâp 36, tr 217. 
21 
2.2 Nội dung liên minh giai cấp giữa CN với ND và TT ở Việt Nam 
Liên minh 
CT 
KT 
VH - XH 
Là c ơ sở, nền tảng của 
liên minh CN, ND, TT 
22 
Nội dung chính trị 
Độc lập dân tộc và CNXH 
Xây dựng Đảng, Nhà n ư ớc và các tổ chức chính trị – xã hội 
Tham gia tích cực vào HTCT, chấp hành đư ờng lối, chính sách của Đảng 
Thực hiện quy chế dân chủ c ơ sở 
Chống mọi biểu hiện của chủ nghĩa c ơ hội xét lại và “DBHB” 
Bảo vệ chế đ ộ và tổ quốc XHCN 
23 
Nội dung kinh tế 
Nền kinh tế thị tr ư ờng đ ịnh h ư ớng XHCN 
Xác đ ịnh và đ áp ứng nhu cầu kinh tế của công nhân, nông dân, trí thức 
Xây dựng c ơ cấu kinh tế hợp lý 
ÁP DỤNG KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀO SẢN XUẤT 
Giải quyết quan hệ kinh tế TW đ ến KT đ ịa ph ươ ng 
24 
Nội dung v ă n hoá-xã hội 
Xoá bỏ sự cách biệt giữa miền núi và miền xuôi, thành thị và nông thôn 
Giữ gìn giá trị v ă n hoá truyền thống 
Sáng tạo giá trị v ă n hoá mới 
Xây dựng khu dân c ư v ă n hoá, nông thôn mới 
Nâng cao dân trí 
Bảo vệ sức khoẻ, nâng cao chất l ư ợng sống 
25 
2.3 Ph ươ ng h ư ớng củng cố, t ă ng c ư ờng liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức ở Việt Nam hiện nay 
26 
2.3.1 T ư t ư ởng liên minh giai cấp giữa CN,ND, TT ở Việt Nam. 
+ Là vấn đ ề chiến l ư ợc của cách mạng Việt Nam 
+ Là đ iều kiện đ ảm bảo cho Đảng giữ vững vai trò lãnh đ ạo. 
+ Là nền tảng đ ể xây dựng nhà n ư ớc XHCN của dân, do dâ, vì dân. 
+ là c ơ sở của khối đ ại đ oàn kết toàn dân tộc. 
+ là đ ộng lực của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 
27 
	 2.3.2 Ph ươ ng h ư ớng 
+ Xây dựng, hoàn thiện, thực hiện tốt hệ thống chính sách đ ối với công nhân, nông dân, trí thức. 
+ Xây dựng các tổ chức CT - XH của CN, ND, TT 
+ Tiếp tục đ ổi mới HTCT, thực hiện tốt quy chế dân chủ c ơ sở 
+ Tổng kết nhân rộng các mô hình liên minh CN, ND, TT phù hợp với đ iều kiện mới, đ ặc biệt các mô hình liên minh về kinh tế. 
28 
Các mô hình liên minh giai cấp giữa CN với ND và TTở Việt Nam hiện nay 
+ Liên kết 4 nhà 
+ Cánh đ ồng 50 triệu đ ồng /ha/n ă m và hộ nông dân thu nhập 50 triệu đ ồng/n ă m. 
+ Chợ công nghệ. 
+ Diễn đ àn khoa học 
+ Mô hình - Công ty mía đư ờng Lam s ơ n 
29 
	Mô hình liên kết “4 nhà” 
Nhà nông 
Nhà 
doanh nghiệp 
Nhà 
khoa học 
Nhà n ư ớc 
30 
Mô hình: cánh đ ồng 50 triệu/ha/1 n ă m hộ nông dân thu nhập 50 triệu/1 n ă m 
Cánh đ ồng 
50tr/1 ha, hộ nông dân 50 triệu đ ông/n ă m 
Nông dân tiên tiến 
Quy hoạch lại sản xuất, khắc phục manh mún 
Liên kết 4 nhà 
Phát triển ngành nghề 
Xây dựng công nghiệp nông thôn 
31 
CẢM Ơ N SỰ THEO DÕI CỦA CÁC BẠN!