Bài giảng Bảo tồn đa dạng sinh học - Cao Thị Lý

Ch−¬ng tr×nh Hç trî L©m nghiÖp x· héi 
 Bμi gi¶ng 
 b¶o tån ®a d¹ng sinh häc 
 Hμ Néi, 2002 
 1 
 Ch−¬ng tr×nh Hç trî L©m nghiÖp x· héi 
 Bμi gi¶ng 
 b¶o tån ®a d¹ng sinh häc 
 Biªn tËp: Cao ThÞ Lý, TrÇn M¹nh §¹t 
Nhãm t¸c gi¶: 
Cao ThÞ Lý, NguyÔn ThÞ Mõng - §¹i Häc T©y Nguyªn 
TrÇn M¹nh §¹t, §inh ThÞ H−¬ng Duyªn - §¹i häc N«ng L©m HuÕ 
§ç Quang Huy, Ph¹m Quang Vinh - §¹i Häc L©m nghiÖp ViÖt Nam 
La Quang §é - §¹i Häc N«ng L©m Th¸i Nguyªn 
 Hμ Néi, 2002 
 Môc lôc 
 2 
Lêi nãi ®Çu 4 
Lý do, môc ®Ých vμ vÞ trÝ m«n häc B¶o tån §DSH 6 
Danh s¸ch c¸c tõ viÕt t¾t 7 
Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ ®a d¹ng sinh häc ..........................................................1 
Bμi 1: Mét sè kh¸i niÖm........................................................................................... 2 
 1 Kh¸i niÖm ®a d¹ng sinh häc ................................................................................2 
 2 Mét sè vïng giμu tÝnh ®a d¹ng sinh häc trªn thÕ giíi........................................... 6 
Bμi 2: Gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh häc......................................................................... 8 
 1 §Þnh gi¸ gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh häc .................................................................. 8 
 2 Gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh häc.................................................................................8 
Bμi 3: Suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc.........................................................................12 
 1 Kh¸i niÖm suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc................................................................12 
 2 Nguyªn nh©n g©y suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc....................................................14 
 3 Thang bËc ph©n h¹ng møc ®e do¹ cña IUCN, 1994 .........................................15 
Ch−¬ng 2: B¶o tån ®a d¹ng sinh häc....................................................................21 
Bμi 4: Nguyªn lý cña b¶o tån ®a d¹ng sinh häc...................................................22 
 1 B¶o tån ®a d¹ng sinh häc...................................................................................22 
 2 C¸c c¬ së cña b¶o tån ®a d¹ng sinh häc.......................................................... 23 
 3 C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña b¶o tån ®a d¹ng sinh häc...................................... 23 
Bμi 5: C¸c ph−¬ng thøc b¶o tån ®a d¹ng sinh häc............................................. 26 
 1 C¸c ph−¬ng thøc b¶o tån chÝnh......................................................................... 26 
 2 LuËt ph¸p liªn quan ®Õn b¶o tån ®a d¹ng sinh häc........................................... 29 
Bμi 6: Tæ chøc qu¶n lý b¶o tån ®a d¹ng sinh häc............................................... 33 
 1 Tæ chøc qu¶n lý ®a d¹ng sinh häc t¹i c¸c khu b¶o tån...................................... 33 
 2 C¸c ho¹t ®éng phèi hîp, hç trî trong b¶o tån ®a d¹ng sinh häc....................... 39 
Ch−¬ng 3: §a d¹ng sinh häc vμ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam......... 43 
Bμi 7: Giíi thiÖu ®a d¹ng sinh häc ë viÖt nam.................................................... 44 
 1 Cë së t¹o nªn ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam..................................................... 44 
 2 Møc ®é ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam.................................................................45 
 3 TÝnh ®a d¹ng trong c¸c vïng ®Þa lý sinh vËt ViÖt Nam....................................... 53 
Bμi 8: Suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc ë viÖt nam...................................................... 58 
 1 Thùc tr¹ng suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam............................................58 
 2 Nguyªn nh©n g©y suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam.................................61 
Bμi 9: B¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam........................................................ 66 
 1 LuËt ph¸p ViÖt Nam liªn quan ®Õn b¶o tån ®a d¹ng sinh häc........................... 66 
 2 Ho¹t ®éng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc................................................................. 68 
 3 §Þnh h−íng trong ho¹t ®éng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc..................................... 72 
Ch−¬ng 4: Gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc............................................ 76 
Bμi 10: LËp kÕ ho¹ch ®iÒu tra, gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häc................................ 77 
 1 Sù cÇn thiÕt cña gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc...................................... 77 
 2 Ph©n tÝch x¸c ®Þnh nhu cÇu gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc...................... 77 
 3 LËp kÕ ho¹ch gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc........................................... 81 
Bμi 11. Ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc.............................. 85 
 1 §iÒu tra gi¸m s¸t ®a d¹ng loμi ®éng vËt.............................................................85 
 2 §iÒu tra, gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ ®a d¹ng loμi thùc vËt............................................. 95 
 3 Gi¸m s¸t t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn khu b¶o tån.......................................... 103 
Tμi liÖu tham kh¶o................................................................................................. 106 
Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn ch−¬ng..................................................... 110 
 3 
 Lêi nãi ®Çu 
 Sau héi th¶o lÇn 2 cña Ch−¬ng tr×nh Hç trî L©m nghiÖp x· héi (Social forestry 
Support Programme, viÕt t¾c lμ SFSP) vÒ ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh cã sù tham gia (PCD) 
®−îc tæ chøc t¹i Hμ Néi trong n¨m 2000, trªn c¬ së kÕt qu¶ ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh 4 
m«n häc chÝnh liªn quan ®Õn L©m nghiÖp x· héi, mét sè tr−êng §¹i häc trong sè 7 ®èi 
t¸c cña SFSP ®· ®Ò xuÊt vμ lËp kÕ ho¹ch cho viÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh ®èi 
víi mét sè m«n häc míi, trong ®ã cã m«n häc B¶o tån ®a d¹ng sinh häc. Tham gia 
ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh m«n häc nμy lμ nhãm gi¸o viªn chuyªn ngμnh L©m nghiÖp cña 
4 tr−êng §¹i häc trong c¶ nuíc: L©m nghiÖp ViÖt Nam, N«ng l©m Th¸i Nguyªn, N«ng 
l©m HuÕ vμ §¹i häc T©y Nguyªn. 
 Trªn thùc tÕ, m«n häc nμy hiÖn chØ cã Tr−êng §¹i häc L©m nghiÖp ViÖt Nam 
(Xu©n Mai, Hμ T©y) tù biªn so¹n vμ gi¶ng d¹y cho sinh viªn chuyªn ngμnh Qu¶n lý 
b¶o vÖ tμi nguyªn rõng. Trong khi ®ã c¸c tr−êng §¹i häc N«ng l©m kh¸c vÉn ch−a ®−a 
m«n häc nμy vμo ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o chÝnh khãa, hoÆc nÕu cã th× ë d¹ng giíi thiÖu 
kÕt hîp víi mét sè m«n häc liªn quan hoÆc c¸c chuyªn ®Ò. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mét thùc 
tÕ lμ nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng còng nh− th¸i ®é cÇn thiÕt vÒ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc 
ch−a ®−îc trang bÞ mét c¸ch ®Çy ®ñ vμ cã hÖ thèng trong ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o kü s− 
l©m nghiÖp cña tÊt c¶ c¸c tr−êng §¹i häc n«ng l©m trong c¶ n−íc. MÆc kh¸c qua kÕt 
qu¶ ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®μo t¹o ë mét sè ®Þa ph−¬ng cho thÊy hiÖn nay nhiÒu tæ chøc, 
c¸ nh©n còng cã nhu cÇu ®μo t¹o vÒ §a d¹ng sinh häc (§DSH). 
 TËp bμi gi¶ng nμy lμ kÕt qu¶ hîp t¸c vμ lμm viÖc tËp thÓ cña nhãm gi¸o viªn ë 4 
tr−êng §¹i häc, trªn c¬ së kÕ thõa nhòng kÕt qu¶ hiÖn cã cña mét sè tr−êng, tham kh¶o 
nhiÒu tμi liÖu cã liªn quan kÕt hîp víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu tõ thùc tÕ, víi tinh thÇn 
häc hái vμ cïng chia sÎ kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh tham gia PCD tõ viÖc thiÕt lËp 
khung ch−¬ng tr×nh cho ®Õn viÖc s¾p xÕp néi dung cña c¸c ch−¬ng mét c¸ch hîp lý. 
§a d¹ng sinh häc lμ mét vÊn ®Ò lín trong nghiªn cøu còng nh− ®μo t¹o, do vËy lμm thÕ 
nμo ®Ó cô thÓ hãa kiÕn thøc nμy trong ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o kü s− l©m nghiÖp còng lμ 
mét vÊn ®Ò ®−îc nhãm gi¸o viªn biªn so¹n quan t©m, th¶o luËn vμ c©n nh¾c trong qu¸ 
tr×nh biªn so¹n c¸c ch−¬ng. Cuèi cïng, néi dung bμi gi¶ng cña m«n häc còng ®· ®−îc 
nhãm biªn so¹n thèng nhÊt gåm 4 ch−¬ng. ViÖc s¾p xÕp thø tù cña c¸c ch−¬ng bμi 
gi¶ng ®i tõ kh¸i qu¸t ®Õn c¸c vÊn ®Ò cô thÓ vÒ ®a d¹ng sinh häc. Víi bè côc bμi gi¶ng 
nμy, nhãm gi¸o viªn biªn so¹n hy väng r»ng khi ®−a vμo gi¶ng d¹y, sinh viªn sÏ tiÕp 
cËn víi vÊn ®Ò mét c¸ch logic, trªn c¬ së n¾m b¾t ®−îc c¸c kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm còng 
nh− thùc tr¹ng chung cña §DSH trªn thÕ giíi, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c nguyªn nh©n g©y suy 
tho¸i, c¸c nguyªn lý cña b¶o tån §DSH nh»m lùa chän ®−îc c¸c ph−¬ng thøc b¶o tån 
hîp lý còng nh− x¸c ®Þnh vμ vËn dông ®−îc c¸c néi dung vμ ph−¬ng ph¸p tæ chøc qu¶n 
lý b¶o tån hiÖu qu¶. TiÕp theo lμ nh÷ng kiÕn thøc liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Æc ®iÓm 
§DSH vμ ho¹t ®éng b¶o tån §DSH ë ViÖt Nam. Mét vÊn ®Ò cô thÓ h¬n lμ x¸c ®Þnh nhu 
cÇu, môc tiªu vμ lËp kÕ ho¹ch gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ §DSH trong c¸c khu b¶o tån. Néi 
dung cô thÓ nμy g¾n liÒn víi phÇn thùc tËp trªn hiÖn tr−êng nh»m t¹o c¬ héi cho sinh 
viªn kh¶ n¨ng ph©n tÝch, vËn dông phèi hîp víi mét sè m«n häc cã liªn quan vμ tham 
gia vμo trong tiÕn tr×nh lËp kÕ ho¹ch vμ thùc thi mét phÇn kÕ ho¹ch trong tiÕn tr×nh gi¸m 
s¸t, ®¸nh gi¸ §DSH trªn thùc tÕ. 
 §ång thêi víi viÖc biªn so¹n bμi gi¶ng nμy, viÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p, kü thuËt 
gi¶ng d¹y lÊy häc viªn lμm trung t©m còng ®· ®−îc nhãm gi¸o viªn biªn so¹n lång 
ghÐp vμ vËn dông. ChÝnh v× thÕ, nhãm biªn so¹n còng ®· x¸c ®Þnh viÖc hßan tÊt vμ bæ 
sung vËt liÖu gi¶ng d¹y cho bμi gi¶ng m«n häc lμ viÖc lμm cÇn thiÕt vμ th−êng xuyªn 
trong suèt qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n häc nμy. 
 4 
 Tham gia ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh m«n häc nμy, chóng t«i xin c¸m ¬n «ng Pierre-
Yves Suter, cè vÊn tr−ëng SFSP ®· t¹o ®iÒu kiÖn vμ quan t©m ®Õn ho¹t ®éng chung 
nμy, c¸c cè vÊn kü thuËt vμ t− vÊn ®μo t¹o ®· hç trî vμ cung cÊp cho chóng t«i vÒ 
ph−¬ng ph¸p còng nh− nhiÒu ý kiÕn quý b¸u trong suèt tiÕn tr×nh. Chóng t«i còng xin 
ch©n thμnh c¸m ¬n ®¬n vÞ hç trî (SU), ®Æc biÖt lμ c¸c trî lý kü thuËt phô tr¸ch phÇn 
®μo t¹o, cô thÓ lμ c« Hμ TuyÕt Nhung ®· th−êng xuyªn theo dâi vμ thóc ®Èy viÖc thùc 
hiÖn kÕ häach ph¸t triÓn m«n häc trong suèt tiÕn tr×nh. Chóng t«i thμnh thËt c¸m ¬n TS. 
§Æng Huy Huúnh, TS. NguyÔn Hoμng NghÜa, ThÇy gi¸o tiÕng Anh: Mathew Parr ®· gãp 
ý ph¶n håi cho b¶n th¶o ®Çu tiªn 
 Víi sù hîp t¸c vμ næ lùc trong vßng h¬n 1 n¨m, tËp thÓ nhãm gi¸o viªn tham gia 
ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh m«n häc B¶o tån ®a d¹ng sinh häc ®· cè g¾ng th¶o luËn, gãp ý 
vμ tËp trung biªn so¹n bμi gi¶ng tõng ch−¬ng theo khung ch−¬ng tr×nh ®· thèng nhÊt 
chung. Tuy nhiªn nhãm biªn so¹n còng x¸c ®Þnh r»ng nh÷ng thiÕu sãt trong bμi gi¶ng 
nμy lμ mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Do vËy, chóng t«i hy väng sÏ nhËn ®−îc nhiÒu ý 
kiÕn gãp ý ch©n thμnh cho viÖc cËp nhËt vμ t¸i b¶n ®èi víi tËp bμi gi¶ng nμy. 
 Chóng t«i xin ch©n thμnh c¸m ¬n. 
 Hμ Néi, th¸ng 10 n¨m 2002 
 Nhãm biªn tËp bμi gi¶ng 
 5 
 Lý do, môc ®Ých vμ vÞ trÝ m«n häc B¶o tån §DSH 
 Lý do ph¸t triÓn m«n häc B¶o tån ®a d¹ng sinh häc 
• §DSH cã vai trß quan träng trong cuéc sèng con ng−êi 
• §DSH ®· vμ ®ang suy tho¸i nghiªm träng. 
• B¶o tån §DSH lμ mét néi dung c¬ b¶n trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mäi quèc gia. 
• ViÖt Nam ®· cã chiÕn l−îc b¶o tån §DSH. 
• KiÕn thøc, kü n¨ng vμ th¸i ®é vÒ b¶o tån §DSH ch−a ®−îc trang bÞ mét c¸ch ®Çy ®ñ 
 vμ cã hÖ thèng trong ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o kü s− l©m nghiÖp cña c¸c ®èi t¸c cña 
 SFSP. 
• NhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n cã nhu cÇu ®μo t¹o vÒ §DSH. 
 VÞ trÝ m«n häc : 
• M«n häc liªn quan chÆt chÏ víi c¸c m«n häc c¬ së chuyªn ngμnh : Thùc vËt rõng, 
 §éng vËt rõng, Sinh th¸i häc, Di truyÒn, Gièng c©y rõng, C«n trïng, BÖnh c©y, L©m 
 sinh häc ... 
• M«n häc nμy nªn bè trÝ sau khi sinh viªn häc xong c¸c m«n : Thùc vËt rõng, §éng 
 vËt rõng, Sinh th¸i häc, Di truyÒn. 
• M«n häc gióp cho SV häc tèt c¸c m«n kh¸c nh− : L©m s¶n ngoμi gç, N«ng l©m kÕt 
 hîp, Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng, C¶i thiÖn gièng c©y rõng. 
• Sè tiÕt : 45 tiÕt lý thuyÕt (2 - 3 §VHT) + 1 tuÇn thùc tËp (1 §VHT) 
 Môc ®Ých cña m«n häc 
 Cung cÊp cho ng−êi häc hÖ thèng kiÕn thøc, kü n¨ng vμ th¸i ®é cÇn thiÕt vÒ ®a 
 d¹ng sinh häc vμ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ®Ó hä cã kh¶ n¨ng vËn dông vμo viÖc 
 qu¶n lý vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tμi nguyªn rõng. 
 6 
 Danh s¸ch c¸c tõ viÕt t¾t 
BGCS : Ban th− kü b¶o tån c¸c v−ên thùc vËt/ Botanical Gardens Conservation 
 Secretariat 
 BTTN : B¶o tån thiªn nhiªn 
 CGIAR : Nhãm t− vÊn vÒ nghiªn cøu n«ng nghiÖp Quèc tÕ/ Consultative Group on 
 International Agricultural Research 
 CITES : C«ng −íc quèc tÕ vÒ bu«n b¸n c¸c loμi ®éng thùc vËt cã nguy c¬ bÞ tuyÖt 
 chñng/ Convention on International Trade in Endangered Srecies 
 §DSH : §a d¹ng sinh häc 
 §VCXS : §éng vËt cã x−¬ng sèng 
 §VHT : §¬n vÞ häc tr×nh 
 §VKXS : §éng vËt kh«ng x−¬ng sèng 
 FAO : Tæ chøc n«ng l−¬ng thÕ giíi/ 
 GDP : Tæng thu nhËp quèc d©n/ Gross Domestic Product 
 GEF : Quü m«i tr−êng toμn cÇu/ Global Environment Facility 
 HST : HÖ sinh th¸i 
 ICBP : Tæ chøc b¶o vÖ chim quèc tÕ/ The International Council for Bird Protection 
 IUCN : HiÖp héi b¶o tån thiªn nhiªn Quèc tÕ/ The World Conservation Union 
 KBT : Khu b¶o tån 
 KHH§§DS/ : KÕ ho¹ch hμnh ®éng ®a d¹ng sinh häc/ Biodiversity Activity Plan 
 BAP 
 MAB : Ch−¬ng tr×nh con ng−êi vμ sinh quyÓn (cña UNESCO)/ Man and the 
 Biosphere Program 
 NXB : Nhμ xuÊt b¶n 
 ¤tc : ¤ tiªu chuÈn 
 PCD : Ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh cã sù tham gia/ Participatory Curriculum 
 Development 
 SFSP : Ch−¬ng tr×nh Hç trî L©m nghiÖp x· héi/ Social Forestry Support Programme 
 SU : §¬n vÞ hç trî cña SFSP t¹i Hμ Néi/ Support Unit 
 UNCED : Héi nghÞ Liªn hiÖp quèc vÒ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn/ Conference on 
 Environment and Development. 
 UNDP : Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc/ United Nations Development 
 Programme 
 UNEP : Ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng Liªn hiÖp quèc/ United Nations Enviromental 
 Programme. 
 UNESCO : Tæ chøc gi¸o dôc, khoa häc vμ v¨n hãa Liªn hiÖp quèc/ United Nations 
 Educational, Scientific and Cultural Organization. 
 VH-LS-MT : V¨n hãa lÞch sö m«i tr−êng 
 VQG : V−ên Quèc gia 
 WB : Ng©n hμng thÕ giíi/ World Bank 
 WRI : ViÖn tμi nguyªn thÕ giíi/ World Resources Institule 
 WWF : Quü Quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn/ World Wide Fund for Nature 
 7 
 Ch−¬ng 1 
 Tæng quan vÒ ®a d¹ng sinh häc 
Môc ®Ých: 
 Ch−¬ng nμy nh»m cung cÊp cho sinh viªn nh÷ng kiÕn thøc tæng quan vÒ ®a d¹ng 
 sinh häc. 
 Môc tiªu: 
 Sau khi häc xong ch−¬ng nμy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: 
 • Tr×nh bμy ®−îc c¸c kh¸i niÖm vÒ ®a d¹ng sinh häc vμ c¸c gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh 
 häc 
 • Gi¶i thÝch ®−îc sù suy thãai vμ c¸c nguyªn nh©n chÝnh g©y suy tho¸i ®a d¹ng sinh 
 häc . 
 Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn ch−¬ng: 
 Bμi Môc tiªu Néi dung Ph−¬ng ph¸p VËt liÖu Thêi 
 gian
Bμi 1: Gi¶i thÝch c¸c • Kh¸i niÖm §DSH + Tr×nh bμy + OHP 
Kh¸i kh¸i niÖm vÒ + §a d¹ng di truyÒn + Gi¶ng cã minh häa + Tμi liÖu ph¸t 
niÖm vÒ §DSH + §a d¹ng lßai + C©u hái më tay 
®a d¹ng + §a d¹ng hÖ sinh th¸i + A0 3 
sinh Nªu ®−îc mét • Mét sè vïng giμu tÝnh + Gi¶ng cã minh häa + OHP 
häc sè vïng giμu §DSH trªn thÕ giíi 
 tÝnh §DSH 
Bμi 2: M« t¶ ®−îc c¸c • §Þnh gi¸ gi¸ trÞ cña ®a + Tr×nh bμy + Tμi liÖu ph¸t 
Gi¸ trÞ gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh häc + Bμi giao nhiÖm vô tay 
cña d¹ng sinh häc + OHP 
 • Gi¸ trÞ trùc tiÕp 2 
§DSH • Gi¸ trÞ gi¸n tiÕp 
Bμi 3: Tr×nh bμy ®−îc • Kh¸i niÖm suy tho¸i + Gi¶ng cã minh häa + OHP, Slides 
Suy kh¸i niÖm vμ §DSH + §éng n·o + Tμi liÖu ph¸t 
tho¸i ®a qu¸ tr×nh suy • Qu¸ tr×nh suy tho¸i tay 
d¹ng tho¸i §DSH §DSH + Card mμu 
sinh 
 Gi¶i thÝch ®−îc • Nguyªn nh©n suy + Tr×nh bμy + GiÊy A0 4 
häc c¸c ... møc nghiªm träng cña c¸c nh©n t¸c ®éng cña con ng−êi ®èi víi KBT
tè tiÒm n¨ng sau ®èi víi khu b¶o tån cña 
chóng ta: Sù x©m nhËp tr¸i phÐp, thu l−îm cñi, chÆt c©y rõng. NÕu nh− cã mét trong sè 
 106 
c¸c t¸c ®éng ®ã lμ nghiªm träng trong khu b¶o tån, ta cã thÓ sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p 
m« t¶ d−íi ®©y ®Ó gi¸m s¸t møc nghiªm träng cña mèi ®e do¹ ®ã. 
11.1 T¸c ®éng cña con ng−êi lªn c¸c sinh c¶nh 
 C¸c khu d©n c− cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn c¸c sinh c¶nh cña khu b¶o tån b»ng nhiÒu 
c¸ch: sö dông c¸c nguån tμi nguyªn, ch¨n th¶ gia sóc... Cïng víi thêi gian, c¸c ¶nh 
h−ëng lªn sinh c¶nh cã thÓ t¨ng lªn do sù t¨ng kÝch th−íc quÇn thÓ hoÆc do sù nhËp 
c−..., hoÆc cã thÓ gi¶m xuèng do sù di d©n bít hoÆc chuyÓn lμng ®i n¬i kh¸c. Møc t¸c 
®éng th−êng kh¸c nhau ë nh÷ng khu vùc kh¸c nhau, møc ®é cμng cao h¬n ®èi víi khu 
vùc cμng gÇn khu d©n c−, däc c¸c ®−êng ®i, ®−êng mßn, hoÆc gÇn nguån n−íc. Con 
ng−êi cã thÓ g©y nªn c¸c t¸c ®éng ng¾n h¹n hoÆc dμi h¹n. T¸c ®éng tøc thêi nh− ch¨n 
th¶ qu¸ møc cã thÓ lμm mÊt nguån thøc ¨n cho ®éng vËt hoang. T¸c ®éng l©u dμi lμm 
mÊt ®i sù t¸i sinh tù nhiªn cña c¸c loμi c©y gç vμ lau sËy chiÕm −u thÕ. Còng nh− ®èi víi 
c¸c d¹ng ®iÒu tra kh¸c, ®iÒu quan träng lμ chóng ta ph¶i hiÓu s©u s¾c c¸c môc tiªu ®¸nh 
gi¸ t¸c ®éng cña con ng−êi vμ vËt nu«i lªn c¸c sinh c¶nh. ChØ khi ®ã ta míi thu thËp 
th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c vμ kÞp thêi ®Ó lªn kÕ ho¹ch qu¶n lÝ. Mét chiÕn l−îc qu¶n lÝ 
khu b¶o tån hoμn chØnh bao gåm viÖc gi¸m s¸t møc ®é quÊy nhiÔu sinh c¶nh do t¸c 
®éng cña con ng−êi ®Ó dù b¸o ®−îc møc ®é t¸c ®éng trong t−¬ng lai vμ thùc thi nh÷ng 
biÖn ph¸p chèng l¹i. 
11.2 LËp tuyÕn ®iÒu tra t¸c ®éng cña con ng−êi 
 ViÖc liÖt kª t¸c ®éng cña c¸c khu d©n c− lªn khu b¶o tån lμ t−¬ng ®èi dÔ nh−ng viÖc 
®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng c¸c t¸c ®éng ®ã nh»m ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý tho¶ ®¸ng th× 
khã h¬n. D−íi ®©y lμ mét kü thuËt ®¬n gi¶n cho phÐp thu thËp nhanh c¸c sè liÖu ®Þnh 
l−îng vÒ møc ®é t¸c ®éng lªn sinh c¶nh hiÖn t¹i còng nh− nh÷ng thay ®æi réng lín h¬n 
theo thêi gian. C¸c sè liÖu thu ®−îc cã thÓ chØ ra nh÷ng khu vùc cã t¸c ®éng thÊp còng 
nh− cù li ¶nh h−ëng cña con ng−êi tõ khu lμng b¶n vμo khu b¶o tån. Th«ng tin nμy cã 
thÓ sö dông ®Ó thiÕt lËp mét hÖ thèng gi¸m s¸t dμi h¹n vμ tÝch cùc h¬n nÕu cÇn. 
 C¸c con ®−êng mßn dÉn vμo rõng th−êng do ng−êi d©n t¹o nªn khi vμo khai th¸c tμi 
nguyªn cña khu b¶o tån. V× vËy, mét trong nh÷ng c¸ch ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña con ng−êi 
lμ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng däc theo c¸c ®−êng mßn vμ ®iÓm xuÊt ph¸t tõ trung t©m lμng, ®i 
theo ®−êng mßn dÉn vμo rõng ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt cho ®Õn khi kh«ng cßn t×m ra 
dÊu vÕt t¸c ®éng n÷a. §iÒu ®ã cho phÐp ta x¸c ®Þnh toμn bé ph¹m vi kh«ng gian cña t¸c 
®éng. NÕu cã thêi gian chóng ta cã thÓ chän thªm ®−êng mßn kh¸c dÉn vμo khu vùc 
kh¸c cña khu b¶o tån thiªn nhiªn. 
11.2.1 §¸nh gi¸ t¸c ®éng theo kho¶ng c¸ch 100m hoÆc 200m 
 TuyÕn kh¶o s¸t b¾t ®Çu tõ ng«i nhμ cuèi cïng cña lμng vμ cho ®iÓm møc ®é t¸c 
®éng theo c¸c yÕu tè sau ë mçi ®iÓm ®iÒu tra. Kh¸c víi viÖc ph©n tÝch thùc vËt, ë ®©y chØ 
®¸nh gi¸ nhanh t¸c ®éng cña con ng−êi. Kh«ng ®Õm tõng b·i ph©n, gèc c©y, mμ chØ xem 
xÐt nhanh mét diÖn tÝch kho¶ng 400m2 (h×nh trßn b¸n kÝnh 11m) vμ ®¸nh gi¸ s¬ bé c¸c 
lo¹i t¸c ®éng. 
 Xãi mßn: møc nghiªm träng cña xãi mßn r·nh, m¸ng, khe nhá. 
 ¡n gÆm: chiÒu cao cña c©y cá hoÆc phÇn tr¨m ®Êt trèng. 
 ChÆt c©y: tØ lÖ hoÆc sè l−îng c©y gç, c©y bôi gç bÞ chÆt hoÆc c¾t cμnh. 
 §éng vËt nu«i: sè l−îng hoÆc lÇn sè gÆp ph©n cña ®éng vËt nu«i. 
 Cá lau sËy: møc ®é cã hoÆc kh«ng cã. 
 107 
 §èt: kÝch th−íc khu vùc bÞ ®èt quang. 
 Trong mçi tr−êng hîp, chóng ta tiÕn hμnh ®¸nh gi¸ møc nghiªm träng cña t¸c ®éng 
b»ng c¸ch cho ®iÓm theo thang tõ 0 nÕu kh«ng cã t¸c ®éng, ®Õn 3 víi t¸c ®éng lín nhÊt. 
ThÝ dô, cã thÓ cho ®iÓm vÒ sè l−îng ph©n vËt nu«i nh− sau: 
 0 = kh«ng cã ph©n vμ 3 = l−îng ph©n lín, 
 VÒ lau sËy nh−: 0 = kh«ng cã, 1 = Ýt, 2 = phæ biÕn vμ 3 = chiÕm −u thÕ. 
 TuyÕn gi¸m s¸t t¸c ®éng con ng−êi 
 xuÊt ph¸t tõ lμng ®i vμo KBT 
 Nhμ cuèi cïng 
 Trªn mçi kho¶ng c¸ch 100m lËp mét « trßn 
 Lμng 
 400m2 ®Ó ®o ®Õm c¸c sè liÖu cÇn thiÕt 
 S¬ ®å 11.4: TuyÕn ®iÒu tra, gi¸m s¸t t¸c ®éng cña con ng−êi ®èi víi khu b¶o tån 
MÉu biÓu 11.9: BiÓu ghi sè liÖu t¸c ®éng cña con ng−êi vμ vËt nu«i 
 Ngμy..................Giê b¾t ®Çu..............KÕt thóc............Tê sè.........Cña tê............. 
 Ng−êi ®iÒu tra thø nhÊt:........................................................................................ 
 Ng−êi ®iÒu tra kh¸c:.............................................................................................. 
 Ng−êi ghi:.............................................................................................................. 
 Tªn khu vùc:........................................................................................................... 
 TuyÕn ®iÒu tra:........................................................................................................ 
 Thêi tiÕt tr−íc vμ khi ®iÒu tra:................................................................................ 
Sè lÇn Kho¶ng ChÆt ChÆt DÊu vÕt vËt §èt ph¸ DÊu ®éng vËt §Æc ®iÓm 
 ®o c¸ch (m) c©y cμnh nu«i ¨n/ph©n quang hoang d¹i kh¸c 
 1 
 2 
 3 
 ... 
 108 
11.2.2 Ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra, gi¸m s¸t t¸c ®éng cña con ng−êi 
• TÝnh tæng “®iÓm t¸c ®éng” cho mçi tuyÕn trªn mçi “kho¶ng c¸ch tõ trung t©m lμng” 
 cho tõng yÕu tè vμ cho tÊt c¶ c¸c yÕu tè, vμ thÓ hiÖn kÕt hîp trªn biÓu ®å cét. LÊy gi¸ 
 trÞ trung b×nh t− liÖu cho mçi kho¶ng c¸ch tõ tÊt c¶ c¸c tuyÕn cña mét lμng. 
• So s¸nh sè liÖu gi÷a c¸c lμng ®Ó t×m ra sù kh¸c biÖt. Sau ®ã x¸c ®Þnh nguyªn nh©n 
 cña sù kh¸c biÖt nÕu cã thÓ. Nh÷ng nguyªn nh©n ®ã cã thÓ cho ta nh÷ng gîi ý cã gi¸ 
 trÞ ®Ó x©y dùng ch−¬ng tr×nh qu¶n lý nh»m gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c t¸c ®éng cña 
 con ng−êi. 
 109 
 Tμi liÖu tham kh¶o 
TiÕng ViÖt 
1. A.J.T. Johnsingh (ViÖn sinh vËt hoang d· Ên §é, 11/1994): Ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o 
t¹i chøc vÒ c«ng t¸c b¶o tån (B¶n th¶o); Bé L©m nghiÖp ViÖt Nam vμ Quü quèc tÕ vÒ 
b¶o vÖ thiªn nhiªn (WWF). 
2. B¶o Huy (1997): Nghiªn cøu vÒ sinh tr−ëng, t¨ng tr−ëng cña loμi c©y b¶n ®Þa Xoan 
méc (Toona sureni) phôc vô cho kinh doanh rõng t¹i L©m tr−êng Qu¶n T©n, huyÖn §¨k 
RLÊp, tØnh §¨k L¨k - Së N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh §¨k L¨k. 
3. B¶o Huy vμ nhãm biªn so¹n (2002): Bμi gi¶ng Qu¶n lý dù ¸n l©m nghiÖp x· héi - 
Ch−¬ng tr×nh hç trî LNXH, Hμ Néi, ViÖt Nam. 
4. B¶o Huy vμ nhãm biªn so¹n (2002): Bμi gi¶ng Quy ho¹ch l©m nghiÖp vμ ®iÒu chÕ 
rõng - Ch−¬ng tr×nh hç trî LNXH, Hμ Néi, ViÖt Nam. 
5. Bé Khoa häc, c«ng nghÖ vμ m«i tr−êng (2001): ChiÕn l−îc n©ng cao nhËn thøc §a 
d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2010 (Dù th¶o)- Hμ Néi, ViÖt Nam. 
6. Bé Khoa häc, c«ng nghÖ vμ m«i tr−êng (2001): Tõ ®iÓn ®a d¹ng sinh häc vμ ph¸t 
triÓn bÒn v÷ng - NXB Khoa häc vμ kü thuËt, Hμ Néi, ViÖt nam. 
7. ChÝnh phñ CHXHCN ViÖt Nam vμ Dù ¸n cña Quü M«i tr−êng tßan cÇu VIE/91/G31 
(1995): KÕ ho¹ch hμnh ®éng ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam - Hμ Néi. 
8. D−¬ng Méng Hïng, NguyÔn H÷u Huy, Lª §×nh Kh¶ (1992): Gièng c©y rõng; 
Tr−êng §¹i häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 
9. §Æng Huy Huúnh (2/2001): B¶o vÖ vμ ph¸t triÓn l©u bÒn §a d¹ng sinh häc trong 
c¸c hÖ sinh th¸i ë ViÖt Nam ; Trung t©m khoa häc tù nhiªn vμ c«ng nghÖ quècgia - 
ViÖn Sinh th¸i vμ tμi nguyªn sinh vËt ViÖt nam. 
10. §Æng Huy Huúnh (1998): Ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ §a d¹ng sinh häc vμ c¸c nguån gen 
qóy hiÕm, ph¸t triÓn v−ên quèc gia vμ c¸c khu b¶o tån; ViÖn Sinh th¸i vμ tμi nguyªn 
sinh vËt ViÖt Nam. 
11. §Æng Huy Huúnh (1998): HiÖn tr¹ng c¸c vÊn ®Ò −u tiªn nh»m b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn 
l©u bÒn ®a d¹ng sinh häc trong hÖ sinh th¸i n«ng th«n vμ miÒn nói ViÖt Nam - Hμ Néi. 
12. §Æng Huy Huúnh vμ céng sù (1999): §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng diÔn biÕn tμi nguyªn sinh 
vËt nh»m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, c«ng nghÖ phôc vô quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 
vμ b¶o vÖ m«i tr−êng bÒn v÷ng ë T©y Nguyªn. 
13. Héi c¸c V−ên Quèc gia vμ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam, Héi Khoa häc kü 
thuËt L©m nghiÖp ViÖt Nam (2/2001): TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi th¶o gi¸o dôcm«i tr−êng 
t¹i c¸c Khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam - Hμ Néi, ViÖt Nam. 
14. IUCN (HiÖp héi Quèc tÕ b¶o vÖ thiªn nhiªn), UNEP (Ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng Liªn 
hiÖp quèc), WWF (Quü quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn) (1996): Cøu lÊy tr¸i ®Êt chiÕn 
l−îc cho cuéc sèng bÒn v÷ng; S¸ch xuÊt b¶n theo tháa thuËn cña IUCN - NXB Khoa 
häc vμ kü thuËt, Hμ Néi. 
15. Lª Vò Kh«i (1999): §Þa lý sinh vËt; §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, Hμ Néi - ViÖt Nam. 
16. Lª Xu©n C¶nh, J.W. Duckworth, Vò Ngäc Thμnh, Lic Vuthy (1997): B¸o c¸o vÒ 
kh¶o s¸t c¸c loμi thó lín ë tØnh §¨k L¨k, ViÖt Nam; Quü Quèc tÕ vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn, 
 110 
ViÖn Sinh th¸i vμ tμi nguyªn sinh vËt ViÖt Nam, HiÖp héi b¶o vÖ thiªn nhiªn thÕ giíi, 
Côc L©m nghiÖp Hoμng gia Campuchia - Hμ Néi, ViÖt Nam. 
17. Michael Stuwe vμ Bill McShea (1996): Kü thuËt ®iÒu tra vμ gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh 
häc cho c¸c c¸n bé kü thuËt cña c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam; Dù ¸n UNDP 
VIE/91/G31; Bé N«ng nghiÖp vμ ph¸t triÓn n«ng th«n - Hμ Néi, ViÖt Nam. 
18. NguyÔn Hoμng NghÜa (1997): B¶o tån tμi nguyªn di truyÒn thùc vËt rõng; ViÖn 
Khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam - NXB N«ng nghiÖp. 
19. NguyÔn Hoμng NghÜa (1997): B¶o tån nguån gen c©y rõng; ViÖn Khoa häc l©m 
nghiÖp ViÖt Nam - NXB N«ng nghiÖp. 
20. NguyÔn Hoμng NghÜa (1999): B¶o tån ®a d¹ng sinh häc; ViÖn Khoa häc l©m 
nghiÖp ViÖt Nam - NXB N«ng nghiÖp. 
21. NguyÔn NghÜa Th×n (1997): CÈm nang nghiªn cøu ®a d¹ng sinh vËt (Manual on 
research of biodiversity); Tr−êng §¹i häc Khoa häc tù nhiªn - NXB n«ng nghiÖp. 
22. NguyÔn Xu©n §é, Ph¹m Ngäc Danh, Hoμng ThÞ Kim Dung (1998): §a d¹ng sinh 
häc ë §¨k L¨k vμ viÖc x©y dùng c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn; Së Khoa häc, c«ng nghÖ 
vμ m«i tr−êng tØnh §¨k L¨k, ViÖt Nam. 
23. Ph¹m NhËt (1993): Bμi gi¶ng qu¶n lý ®éng vËt rõng; Tr−êng §¹i häc L©m nghiÖp 
ViÖt Nam. 
24. Ph¹m NhËt (2001): Bμi gi¶ng ®a d¹ng sinh häc (l−u hμnh néi bé); Tr−êng §¹i häc 
L©m nghiÖp ViÖt Nam. 
25. Ph¹m NhËt (2002): B¶n th¶o bμi gi¶ng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc - Tr−êng §¹i häc 
L©m nghiÖp ViÖt Nam. 
26. Ph¹m NhËt (2002): Tãm t¾t bμi gi¶ng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc (dμnh cho häc viªn 
cao häc); Tr−êng §¹i häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 
27. Ph©n héi c¸c V−ên Quèc gia vμ Khu b¶o tån thiªn nhiªn, Héi khoa häc kü thuËt 
l©m nghiÖp ViÖt Nam (2001): C¸c V−ên Quèc gia ViÖt Nam; CETD, VNPPA, JICA - 
NXB N«ng nghiÖp, Hμ Néi. 
28. Richard B. Primack (1999): C¬ së sinh häc b¶o tån; §¹i häc Boston, Mü - NXB 
Sinauer Associates Inc, Massachusetts, Mü vμ NXB Khoa häc vμ kü thuËt, Hμ Néi, ViÖt 
Nam. 
TiÕng Anh 
29. Berger, J (1990): Persistence of different-Sized populations “An empirical 
assessment of rapid extinction in bighorn dheep; Conservation Biology 4 (PP. 91 - 98). 
30. Franklin, I.R (1980): Evolutionary change in small population. In M.E. Soule and 
B.A. Wilcox (eds); Conservation Biology: An Evolutionary – Ecologycal Perspective, 
(PP. 135 – 149); Sinauer Associates, Sundeland, MA. 
31. Getz, W.M. amd R. G. Haight (1989): Population Harversting “Demographic 
Models of fish, forest and animal resources”; Princeton University Press, Priceton, NJ. 
32. Given, D.R. (1994): Principles and practice of plant Conservation. Timber Press, 
New York. 
33. IUCN/WF (1989): The Botanic Gardens Conservation Strategy. IUCN; Grand, 
Switzerland. 
 111 
34. Lande, R. (1988): genetic and demograpphy in biological conservation; Science 
241 (pp. 1455 – 1460). 
35. Mace, G.M anf Lande (1991): Assessing extinction threats “Towards a revaluation 
of IUCN threatened species categories”; Conservation Biology 5 (PP. 145 – 157). 
36. Menges, E.S (1991): The application of minimum viable population theory to 
plants. In D.A. Falk and K.E. Holsinger (eds.), Genetics and Conservation of rare plants 
(PP. 45 -61); Oxford University Press, New York. 
37. Noss, R. F. and A.Y. Cooperrider (1994): Saving Nature’s Legacy “Protecing and 
Restoring Biodiversity”; Island Press, Washington, D.C. 
38. Robinson, M.H (1992): Global change, the future of biodiversity, anh the future of 
Zoos. Biotropica (Special Issue)24 (pagenumber: 345 – 352). 
39. Shaffer, M.L (1981): Minimum population sizes for species conservation; Bio 
Science 31 (pp. 131 – 134). 
40. Thiollay, J.M (1989): Area requirements for the conservation of rainforest raptors 
and game berds in French Guiana; Conservation Biology 3 (pp. 128 – 137). 
41. United Nation (1993a); Agenda 21: Rio Declaration and forest principles. Post – 
Rio Edition; United Nations Pupliccations, New York. 
42. United Nation (1993b): The global parnership for Environment and development; 
United Nations Pupliccations, New York. 
43. Western, D (1989): Conservation without parks “Wildlife in the rural landscape”. In 
D. Western and M. Pearl (eds.), Conservation for the Twenty-first century, (PP. 158 – 
165); Oxford University Press, New York. 
 112 
 Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn m«n häc: 
PhÇn lý thuyÕt : 
 C¸c chñ ®Ò chÝnh (Ch−¬ng) Môc tiªu Néi dung (bμi) Thêi gian 
 Sau khi häc xong phÇn nμy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng : 
 1. Tæng quan vÒ §DSH (9 tiÕt) • Gi¸i thÝch c¸c kh¸i niÖm vÒ §DSH vμ m« t¶ c¸c gi¸ trÞ 1.1. Kh¸i niÖm vÒ §DSH. 3 tiÕt 
 cña §DSH. 1.2. Gi¸ trÞ cña §DSH. 2 tiÕt 
 • Tr×nh bμy ®−îc kh¸i niÖm suy tho¸i vμ gi¶i thÝch ®−îc 1.3. Suy tho¸i §DSH. 4 tiÕt 
 c¸c nguyªn nh©n g©y suy tho¸i §DSH. 
 2. B¶o tån §DSH (12 tiÕt) • Tr×nh bμy ®−îc ®−îc kh¸i niÖm, c¬ së vμ c¸c nguyªn 2.1. Nguyªn lý cña b¶o tån §DSH. 2 tiÕt 
 t¾c b¶o tån §DSH 2.2. C¸c ph−¬ng thøc b¶o tån §DSH. 5 tiÕt 
 • Ph©n biÖt ®−îc c¸c ph−¬ng thøc b¶o tån vμ c¬ së 2.3. Tæ chøc, qu¶n lý b¶o tån §DSH . 5 tiÕt 
 ph¸p lý trong b¶o tån §§DSH. 
 • X¸c ®inh ®−îc c¸ch tæ chøc qu¶n lý §§DSH t¹i c¸c 
 KBT vμ sù cÇn thiÕt cña c¸c ho¹t ®éng hç trî, phèi 
 hîp. 
 3. §DSH vμ b¶o tån §DSH ë ViÖt • Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së vμ c¸c ®Æc ®iÓm §DSH ë ViÖt 3.1. Giíi thiÖu §DSH ë ViÖt Nam. 5 tiÕt 
 Nam (13 tiÕt) Nam. 3.2. Suy tho¸i §DSH ë ViÖt Nam. 4 tiÕt 
 • Ph©n tÝch ®−îc thùc tr¹ng vμ gi¶i thÝch nguyªn nh©n 3.3. B¶o tån §DSH ë ViÖt Nam 4 tiÕt 
 g©y suy tho¸i §DSH ë ViÖt Nam 
 • Tr×nh bμy ®−îc c¬ së luËt ph¸p, c¸c ho¹t ®éng vμ ®Þnh 
 h−íng trong b¶o tån §DSH ë ViÖt Nam 
 4. Gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ §DSH • VËn dông ®Ó tham gia ph©n tÝch nhu cÇu vμ lËp kÕ 4.1. LËp kÕ ho¹ch ®iÒu tra, gi¸m s¸t 6 tiÕt 
 (11tiÕt) ho¹ch gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ §DSH trong c¸c KBT §DSH. 
 • Tr×nh bμy vμ vËn dông ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, 4.2. Ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ 5 tiÕt 
 gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ §DSH t¹i c¸c KBT. §DSH . 
PhÇn thùc tËp : 
• Cã thÓ kÕt hîp thùc tËp víi c¸c m«n häc liªn quan kh¸c nh− : Qu¶n lý c¸c lo¹i rõng, §éng vËt rõng, Thùc vËt rõng, Qu¶n lý tμi nguyªn ®éng 
 thùc vËt rõng, L©m s¶n ngoμi gç... 
• C¸c chñ ®Ò thùc tËp nªn cã liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c néi dung cña ch−¬ng 4, phÇn tæ chøc qu¶n lý §DSH trong c¸c khu b¶o tån cña ch−¬ng 2. 
• Môc tiªu vμ kÕ ho¹ch thùc tËp linh ®éng, tïy thuéc vμo ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña tõng tr−êng vμ tõng n¨m. 
ii