Ảnh hưởng của vị trí trong cây theo phương bán kính đến độ co rút của gỗ Keo tai tượng và Keo lá tràm

Công nghiệp rừng 
 142 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
ẢNH HƯỞNG CỦA VỊ TRÍ TRONG CÂY THEO PHƯƠNG BÁN KÍNH 
ĐẾN ĐỘ CO RÚT CỦA GỖ KEO TAI TƯỢNG (Acacia mangium Willd.) VÀ 
KEO LÁ TRÀM (Acacia auriculifomis A. Cunn. ex Benth) 
Hoàng Thị Hiền 1, Trần Đình Duy 2, Đào Khả Giang 3, 
Kiều Thị Anh 4, Cao Thị Hậu5, Tạ Thị Phương Hoa6 
123456Trường Đại học Lâm nghiệp 
TÓM TẮT 
Bài báo trình bày kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của vị trí trong cây theo phương bán kính đến độ co rút của 
gỗ Keo tai tượng và Keo lá tràm trong hai trường hợp: i) Ảnh hưởng của vị trí trên mặt ngang đến độ co rút lớn 
nhất của gỗ Keo tai tượng, Keo lá tràm. Theo vị trí phương bán kính từ phía trong tủy ra ngoài vỏ độ co rút 
chiều xuyên tâm của các thanh gỗ có xu hướng giảm dần, theo chiều tiếp tuyến tăng dần, ở các khúc gỗ tròn cả 
hai loại gỗ Keo tai tương, Keo lá tràm có sự khác biệt về độ co rút ở các vị trí khác nhau theo phương bán kính; 
ii) Ảnh hưởng của vị trí trên mặt cắt ngang đến hệ số co rút chiều rộng và chiều dày ván xẻ của gỗ Keo tai 
tượng, Keo lá tràm. Trên cùng một khúc gỗ tròn, khi xẻ theo phương pháp xẻ suốt tính từ trong ra ngoài, ván xẻ 
có hệ số co rút chiều dày giảm, hệ số co rút chiều rộng tăng rõ rệt. Gỗ Keo tai tượng có hệ số co rút chiều dày 
ván xẻ 0,35 - 0,28; hệ số co rút chiều rộng ván xẻ 0,13 - 0,28; đối với gỗ Keo lá tràm các trị số tương ứng là 
0,34 - 0,25 và 0,12 - 0,28. Kết quả xác định lượng co rút do sấy của ván xẻ cho thấy, trên cùng một khúc gỗ 
tròn khi xẻ ván có cùng kích thước (chiều rộng, chiều dày) lượng co rút của ván xẻ ở các vị trí khác nhau không 
giống nhau, đặc biệt khi ván có kích thước chiều rộng lớn, mức độ chênh lệch là rất đáng kể. 
Từ khóa: Độ co rút, hệ số co rút, Keo lá tràm, Keo tai tượng, vị trí theo mặt cắt ngang, vị trí theo 
phương bán kính. 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Trong quá trình lưu giữ và sử dụng, gỗ luôn 
có xu hướng hút và nhả ẩm để đạt được độ ẩm 
thăng bằng nên trong quá trình gia công chế 
biến và sử dụng, đối với mọi loại hình sản 
phẩm thì nguyên liệu gỗ phải được hong phơi 
hoặc sấy khô đến độ ẩm nhất định. Khi hong 
phơi hoặc sấy gỗ (quá trình làm giảm ẩm) đến 
độ ẩm sử dụng luôn luôn xảy ra hiện tượng co 
rút. Nói cách khác, nhả ẩm, co rút là đặc tính 
tự nhiên của gỗ bắt buộc phải tính đến khi gia 
công và sử dụng gỗ. Khả năng co rút của gỗ 
phụ thuộc vào loại gỗ, khối lượng thể tích, vị 
trí trong cây, các tấm ván xẻ ở các vị trí trên 
mặt cắt ngang thường có độ co rút và khả năng 
biến hình khác nhau. 
Các nghiên cứu trong và ngoài nước về sự 
thay đổi tính chất gỗ theo chiều ngang thân cây 
chủ yếu tập trung về nghiên cứu sự thay đổi 
chiều dài sợi, khối lượng thể tích ở một số loại 
gỗ (Vũ Huy Đại và cộng sự, 2016). 
Nguyễn Quý Nam (2006) đã nghiên cứu sự 
biến động về chiều dài sợi và khối lượng thể 
tích theo phương bán kính và theo chiều cao 
thân cây Bạch đàn trắng (Eucalypnus 
camaldulensis Dehnh.). Nguyễn Tử Kim 
(2009) đã nghiên cứu sự biến động tính chất gỗ 
Keo lai theo vùng sinh thái, trong đó tác giả có 
nghiên cứu sự biến động khối lượng thể tích 
của gỗ Keo lai theo chiều ngang thân cây, làm 
cơ sở cải thiện chất lượng gỗ Keo lai. 
Sichaleune Oudone, Nguyễn Văn Thiết (2016) 
đã nghiên cứu sự thay đổi khối lượng riêng và 
độ co rút của gỗ Bạch đàn trắng (Eucalypnus 
camaldulensis Dehnh.) theo chiều cao và chiều 
ngang thân cây. Các tác giả kết luận khối 
lượng riêng và độ co rút của gỗ Bạch đàn trắng 
có thay đổi lớn theo chiều cao thân cây, còn 
theo chiều ngang thân cây mức độ thay đổi các 
tính chất này không lớn. 
Keo tai tượng, Keo lá tràm là hai loại cây 
mọc nhanh, được trồng nhiều ở Việt Nam. 
Tính chất vật lý, cơ học của gỗ Keo tai tượng, 
Keo lá tràm được nhiều tác giả nghiên cứu, 
nhưng các kết quả công bố không hoàn toàn 
Công nghiệp rừng 
 143TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
giống nhau do tính chất gỗ phụ thuộc vào tuổi 
cây, điều kiện sinh trưởng... Theo tiêu chuẩn 
ngành 04 TCN 66-2004 - “Gỗ Việt Nam - Tên 
gọi và đặc tính cơ bản”, gỗ Keo lá tràm có khối 
lượng thể tích là 560 kg/m3; hệ số co rút thể 
tích là 0,41; độ bền uỗn tĩnh là 99 MPa; độ bền 
khi nén dọc thớ là 45 MPa; gỗ Keo tai tượng 
có khối lượng thể tích là 586 kg/m3; hệ số co 
rút thể tích là 0,46; độ bền uốn tĩnh là 97 MPa; 
độ bền khi nén dọc thớ 42 Mpa (Bộ NN & 
PTNT, 2004). 
Nhìn chung gỗ Keo (tên gọi chung cho cả 
hai loại gỗ Keo tai tượng, Keo lai) có khả năng 
co rút ở mức độ trung bình đến cao, chênh lệch 
co rút hai chiều tiếp tuyến và xuyên tâm ở mức 
trung bình đến cao nên rất dễ bị khuyết tật biến 
hình, cong vênh. Hiện nay, gỗ Keo các loại 
được sử dụng phổ biến tại các xưởng sản xuất 
đồ gỗ, đặc biệt một khối lượng lớn gỗ Keo 
được dùng sản xuất đồ gỗ xuất khẩu, cạnh 
tranh giá thành rất khắc nghiệt, cần phải sử 
dụng thật hợp lý và hiệu quả, giảm tối thiểu 
phế liệu sản xuất. Nghiên cứu sử dụng tiết 
kiệm và hiệu quả các loại gỗ này, xác định 
được lượng co rút hợp lý do sấy của các loại 
ván xẻ ở các vị trí khác nhau trên thân cây theo 
phương bán kính là một trong những việc làm 
cần thiết, góp phần sử dụng hiệu quả gỗ. 
Bài viết này trình bày kết quả nghiên cứu về 
ảnh hưởng của vị trí theo phương bán kính đến 
độ co rút của gỗ Keo lá tràm, Keo tai tượng, từ 
đó xác định lượng co rút theo chiều dày, chiều 
rộng ván xẻ ở các vị trí khác nhau trên mặt cắt 
ngang khúc gỗ tròn. 
II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Vật liệu nghiên cứu 
Vật liệu: Gỗ Keo tai tượng 8 - 9 tuổi, gỗ Keo 
lá tràm 8 - 9 tuổi được khai thác tại Hòa Bình. 
Trong phạm vi bài báo, nghiên cứu được 
thực hiện với gỗ tròn Keo tai tượng, Keo lá 
tràm có đường kính 24÷27 cm, chiều dày ván 
xẻ 22÷25 mm. 
Thiết bị: Cân kỹ thuật, độ chính xác 0,01 g; 
thước kẹp, độ chính xác 0,01 mm; tủ sấy thí 
nghiệm, có thể điều chỉnh nhiệt độ 0 - 300oC. 
2.2. Phương pháp nghiên cứu 
Thực nghiệm xác định độ co rút ở các độ 
ẩm khác nhau dựa vào tiêu chuẩn TCVN 8048 
-13:2009 (tương đương ISO 4469:1981) “Gỗ- 
phương pháp thử cơ lý - phần 13: Xác định độ 
co rút theo phương xuyên tâm và phương tiếp 
tuyến”, có thay đổi cho phù hợp với mục tiêu 
nghiên cứu. Lựa chọn các khúc gỗ tròn thẳng, 
không bị mục, cắt các khúc có chiều dài từ 1,3 -
1,5 m từ 5 cây: 1 khúc/cây. Gỗ được xẻ khi còn 
tươi. Sơ đồ xẻ và lấy mẫu thể hiện ở hình 1. 
Ván 1 
Ván 2 
Ván 3 
Ván 0 
0 0.1 
Tấm A (tấm 0) 
0.2 
0.3 
Hình 1. Sơ đồ xẻ ván và thanh gỗ xác định độ co rút lớn nhất 
Công nghiệp rừng 
 144 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng 
của vị trí theo phương bán kính đến độ co rút 
lớn nhất của gỗ 
Xác định độ co rút, hệ số co rút của mẫu gỗ 
dựa theo tiêu chuẩn TCVN 8048-13:2009 
(tương đương ISO 4469:1981) “Gỗ - phương 
pháp thử cơ lý - phần 13: Xác định độ co rút 
theo phương xuyên tâm và phương tiếp tuyến”. 
Chuẩn bị mẫu: Xẻ 3 khúc gỗ tròn (khúc 1, 2, 
3) theo sơ đồ như hình 1. Từ mỗi khúc lấy 01 
tấm ván xuyên tâm A chiều dày 24 ÷ 25 mm (sẽ 
gọi là tấm ván 0), từ tấm ván này gia công các 
thanh nhỏ (01, 02, 03) tiết diện ngang (24 ÷ 
26) x (24 ÷ 26) mm, bào nhẵn 4 mặt. Sau đó cắt 
từ các thanh nhỏ này 20 mẫu/thanh, kích thước 
mẫu (20 ÷ 23) x (20 ÷ 23) x (29 ÷ 30) mm. 
Đánh số hiệu các mẫu theo loại gỗ, theo 
thanh. 
 Số hiệu mẫu được viết như sau: loại gỗ - 
thanh gỗ - mẫu gỗ trong thanh. 
Trong đó, loại gỗ: ký hiệu TT - Keo tai 
tượng; LT - Keo lá tràm; 
Các thanh gỗ được ký hiệu 01, 02, 03 theo thứ 
tự từ trong ra phía ngoài vỏ theo phương bán kính 
(phương xuyên tâm); các mẫu từ thanh gỗ được 
viết số hiệu từ 1 đến 20. 
Trong bài báo đã tiến hành thực nghiệm với 
3 khúc gỗ tròn/loại gỗ, với 3 khúc ở phần gốc 
từ 3 cây khác nhau. 
Các bước tiến hành: Chuẩn bị mẫu và đánh 
số hiệu mẫu; Đánh dấu các vị trí đo kích thước. 
Cân khối lượng và đo kích thước các mẫu gỗ ở 
trạng thái tươi; Sấy các mẫu gỗ đến khô kiệt: 
cho các mẫu gỗ và tủ sấy, tăng dần nhiệt độ từ 
50oC đến 103±2oC, sấy ở nhiệt độ này cho đến 
khi mẫu gỗ đạt trạng thái khô kiệt; Cân khối 
lượng và đo kích thước mẫu gỗ ở trạng thái 
khô kiệt; Tính toán kết quả. 
Độ co rút lớn nhất của gỗ được tính theo 
công thức (Vũ Huy Đại và cộng sự, 2016; Lê 
Xuân Tình, 1998): 
1000max x
KT
KTKT
Y
tuoi
tuoi (1) 
Trong đó: KTtuoi và KT0 – kích thước tiết 
diện ngang (chiều xuyên tâm và tiếp tuyến) của 
mẫu gỗ ở trạng thái tươi và trạng thái khô kiệt, 
mm. 
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng 
của vị trí trên mặt cắt ngang đến hệ số co rút 
của ván xẻ của gỗ Keo tai tượng, Keo lá tràm 
Trong bài báo đã xác định độ co rút, hệ số 
co rút theo chiều dày và chiều rộng ván thông 
qua kích thước tiết diện ngang mẫu gỗ cắt từ 
tấm ván xẻ. 
Chuẩn bị mẫu xác định hệ số co rút của 
ván xẻ: Sử dụng 5 khúc gỗ tròn dài 1,3 – 1,5 m từ 
5 cây khác nhau, trong đó: 3 khúc gỗ xẻ theo sơ 
đồ hình 1 và 2 khúc gỗ còn lại được xẻ theo sơ đồ 
hình 2. 
 Hình 2. Sơ đồ xẻ gỗ xác định hệ số co rút 
Ván 1 
Ván 2 
Ván 3 
Ván 0 
Công nghiệp rừng 
 145TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
Từ các khúc gỗ tròn theo theo sơ đồ hình 2 
xẻ các tấm ván chiều dày 22 - 25 mm, từ trong 
ra ngoài vỏ với các số hiệu ván 0, ván 1, ván 2, 
ván 3. Từ mỗi tấm ván này cắt ba mẫu dài 100 
mm ở 3 vị trí: hai đầu và giữa, trong đó mẫu ở 
hai đầu được cắt cách đầu ván 50 mm như hình 
3, rọc rìa và đánh số hiệu. 
Số hiệu mẫu được viết như sau: Loại gỗ - 
Ván - Mẫu trong tấm vá ( LG-V-M). Trong đó: 
LG - TT hoặc LT tương ứng với Keo tai tương, 
Keo lá tràm; V từ 0 đến 3; M từ 1 đến 3. 
Các bước tiến hành: Xẻ các khúc gỗ tròn 
theo sơ đồ hình 1 và 2. Từ mỗi tấm ván xẻ cắt 
3 mẫu ván/tấm ván xẻ theo sơ đồ hình 3. Ở 
trạng thái tươi gia công các mẫu ván từ các tấm 
ván xẻ. Đo kích thước chiều dày và chiều rộng 
của mẫu ở trạng thái tươi. Hong phơi và sấy 
các mẫu ván đến độ ẩm 13 - 16%. Đo kích 
thước mẫu ở trạng thái khô (ở độ ẩm 13 - 
16%). Xác định độ ẩm mẫu ván: 
+ Cắt các mẫu nhỏ ở vị trí giữa tính theo 
chiều rộng mẫu ván, kích thước mẫu nhỏ: 
chiều dài bằng chiều dài (dọc thớ) mẫu ván, 
chiều rộng bằng chiều dày mẫu ván, chiều dày 
khoảng 5 mm). 
+ Cân khối lượng mẫu nhỏ và cho vào tủ 
sấy, sấy ở nhiệt độ 103±2oC đến khô kiệt, cân 
khối lượng mẫu nhỏ ở trạng thái khô kiệt. 
+ Tính độ ẩm mẫu nhỏ: Độ ẩm mẫu nhỏ 
được xem như độ ẩm của mẫu ván. 
Tính toán độ co rút, hệ số co rút của mẫu ván. 
Độ co rút của gỗ từ trạng thái tươi đến trạng 
thái khô được tính theo công thức (Vũ Huy Đại 
và cộng sự, 2016): 
100)( x
KT
KTKT
Y
tuoi
Wtuoi
Wtuoi
 (2) 
Trong đó: KTtuoi và KTw – kích thước tiết 
diện ngang (chiều xuyên tâm và tiếp tuyến) của 
mẫu gỗ ở trạng thái tươi và trạng thái khô, mm. 
Hệ số co rút được tính theo công thức (Lê 
Xuân Tình, 1998; Vũ Huy Đại và cộng sự, 
2016; Vũ Huy Đại và cộng sự, 2014): 
W
Y
W
Y
K
Wtuoi
30
)(
(3) 
Trong đó: Y(tuoi –W)- Độ co rút của gỗ từ trạng 
thái tươi đến độ ẩm W; ΔW - Chênh lệch độ ẩm. 
2.2.3. Phương pháp xác định lượng co rút 
của ván xẻ 
Lượng co rút được tính theo công thức (Vũ 
Huy Đại và cộng sự, 2014; Vũ Huy Đại và 
cộng sự, 2016; Кречетов И. В., 1997; .C. 
Cерговский, 1985): 
N= Kc.S. (Wbh- Wc), mm (4) 
Trong đó: N - lượng co rút của gỗ từ độ ẩm 
bão hòa đến độ ẩm cuối; Kc - hệ số co rút; S - 
kích thước của gỗ; Wbh - độ ẩm bão hòa thớ gỗ, 
lây bằng 30%; Wc - độ ẩm cuối cùng của gỗ, 
trong bài báo lấy bằng 12%. 
50 50 
Mẫu 1 Mẫu 2 Mẫu 3 
100 100 100 
Hình 3. Sơ đồ cắt mẫu từ ván xẻ 
Công nghiệp rừng 
 146 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
Hình 4. Hình ảnh xẻ ván từ gỗ tròn 
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 
3.1. Ảnh hưởng của vị trí trên mặt ngang 
đến độ co rút lớn nhất của gỗ Keo tai tượng, 
Keo lá tràm 
Kết quả xác định độ co rút lớn nhất và 
chênh lệch tỷ lệ co rút giữa hai chiều tiếp tuyến 
và xuyên tâm được tổng hợp ở bảng 1. 
Bảng 1. Độ co rút lớn nhất của gỗ 
Loại gỗ Thanh gỗ Yxt max, % Ytt max, % Ytt/Yxt 
Keo tai tượng 
TT.1.0.1 3,93 (±0,54) 7,80(±0,36) 2,02 
TT.1.0.2 3,48(±0,59) 7,25(±0,41) 2,15 
TT.1.0.3 3,31(±0,44) 7,16(±0,80) 2,19 
TT.2.0.1 3,72(±0,42) 7,51(±0,90) 2,04 
TT.2.0.2 3,61(±0,41) 8,30(±0,71) 2,33 
TT.2.0.3 3,13(±0,29) 8,06(±0,73) 2,59 
TT.3.0.1 3,64(±0,42) 7,69(±0,68) 2,14 
TT.3.0.2 3,50(±0,50) 7,95(±0,59) 2,32 
TT.3.0.3 3,47(±0,41) 8,12(±0,31) 2,37 
Keo lá tràm 
LT.1.01 3,33(±0,50) 7,52(±0,50) 2,31 
LT.1.02 3,26(±0,34) 7,86(±0,46) 2,44 
LT.1.03 3,17(±0,33) 8,21(±0,35) 2,61 
LT.2.01 3,50(±0,44) 7,22(±0,51) 2,09 
LT.2.02 3,27(±0,39) 7,87(±0,46) 2,43 
LT.2.03 3,15(±0,46) 8,22(±0,60) 2,66 
LT.3.01 3,36(±0,43) 7,53(±0,46) 2,28 
LT.3.02 3,15(±0,36) 7,88(±0,43) 2,54 
LT.3.03 3,10(±0,36) 8,12(±0,68) 2,65 
Kết quả ở bảng 1 cho thấy, theo vị trí 
phương bán kính từ phía trong (tủy) ra ngoài 
(vỏ), từ thanh 01 đến thanh 03 (xem hình 5) độ 
co rút chiều xuyên tâm của các thanh gỗ có xu 
hướng giảm dần, theo chiều tiếp tuyến thì tăng 
dần, chỉ ở khúc 1 các thanh TT.1.0.1 đến thanh 
TT.1.0.3 giảm dần có độ co rút chiều tiếp 
tuyến giảm dần trong ra ngoài. 
Công nghiệp rừng 
 147TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
Kết quả phân tích phương sai cho thấy, theo 
vị trí theo phương bán kính, có sự khác biệt về 
độ co rút của hầu hết các thanh gỗ (so sánh độ co 
rút của 3 thanh từ 1 tấm ván của mỗi khúc gỗ). 
Trên cùng một tấm ván xuyên tâm (tấm A) 
từ trong ra phía ngoài vỏ chu vi của danh giới 
vòng năm tăng dần (hình 5) nên mức độ xuyên 
tâm của các thanh gỗ tăng dần dẫn đến độ co 
rút xuyên tâm có xu hướng giảm. Độ co rút 
tiếp tuyến lớn nhất tăng dần từ trong ra ngoài, 
điều này có thể giải thích do sự tăng dần khối 
lượng thể tích và mức độ song song với vòng 
năm của các thanh gỗ tăng lên (tương ứng với 
tăng dần mức độ tiếp tuyến của thanh gỗ). Kết 
quả ở bảng 1 cũng cho thấy chênh lệch về co 
rút giữa hai chiều tiếp tuyến và xuyên tâm 
(Ytt/Yxt) của các thanh gỗ từ ba khúc gỗ đều có 
xu hướng tăng từ vị trí 01 đến 03 tính từ trong 
ra phía ngoài vỏ. Đây là một trong những cơ sở 
giải thích hiện tượng gặp trong thực tiễn xẻ gỗ: 
các tấm ván xẻ càng gần phía vỏ càng dễ bị 
cong vênh, biến hình. 
3.2. Ảnh hưởng của vị trí trên mặt cắt ngang 
đến hệ số co rút của ván xẻ của gỗ Keo tai 
tượng, Keo lá tràm 
Kết quả tính hệ số co rút được được tổng 
hợp ở bảng 2. Kết quả thực nghiệm cho thấy, 
với cả 2 loại gỗ, cả 5 khúc gỗ/loại gỗ các mẫu 
ván đặc trưng cho ván xẻ từ trong ra ngoài có 
hệ số co rút theo chiều dày giảm dần, hệ số co 
rút theo chiều rộng tăng rõ rệt. 
Bảng 2. Hệ số co rút của mẫu ván xẻ từ gỗ Keo tai tượng, Keo lá tràm 
Gỗ Keo tai tượng 
Khúc gỗ Hệ số co rút Ván 0 Ván 1 Ván 2 Ván 3 
Khúc 1 
Kdày 0,34 0,34 0,29 0,27 
Krộng 0,12 0,16 0,24 0,26 
Khúc 2 
Kdày 0,36 0,34 0,31 0,29 
Krộng 0,14 0,16 0,23 0,30 
Khúc 3 
Kdày 0,36 0,34 0,32 0,28 
Krộng 0,13 0,15 0,25 0,28 
Khúc 4 
Kdày 0,35 0,33 0,16 0,28 
Krộng 0,13 0,16 0,25 0,28 
Khúc 5 
Kdày 0,36 0,36 0,32 0,29 
Krộng 0,13 0,15 0,25 0,28 
Trung bình 
của 5 ván thuộc 5 khúc gỗ 
Kdày 0,35 0,34 0,28 0,28 
Krộng 0,13 0,16 0,24 0,28 
Hình 5. Vị trí các thanh gỗ và các chiều xuyên tâm (xt), 
tiếp tuyến (tt) 
tt 
01 
03 
02 xt 
Công nghiệp rừng 
 148 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
 Gỗ Keo lá tràm 
Khúc gỗ Hệ số co rút Ván 0 Ván 1 Ván 2 Ván 3 
Khúc 1 
Kdày 0,33 0,32 0,27 0,26 
Krộng 0,11 0,13 0,24 0,29 
Khúc 2 
Kdày 0,35 0,32 0,29 0,24 
Krộng 0,11 0,13 0,24 0,29 
Khúc 3 
Kdày 0,33 0,32 0,28 0,25 
Krộng 0,12 0,15 0,23 0,28 
Khúc 4 
Kdày 0,35 0,34 0,27 0,25 
Krộng 0,12 0,14 0,24 0,27 
Khúc 5 
Kdày 0,33 0,32 0,29 0,26 
Krộng 0,12 0,14 0,25 0,28 
Trung bình 
của 5 ván thuộc 5 khúc gỗ 
Kdày 0,34 0,32 0,28 0,25 
Krộng 0,12 0,14 0,24 0,28 
Điều này có thể giải thích qua vị trí vòng 
năm trên tiết diện ngang của tấm ván (hình 2). 
Tấm ván 1 gần tủy là ván xuyên tâm, càng ra 
phía vỏ mức độ xuyên tâm của các tấm ván 
giảm, tấm ván ngoài là ván tiếp tuyến. Co rút 
theo chiểu rộng giảm vì càng ra phía ngoài 
chiều rộng ván càng xa tủy, góc hợp bởi đường 
trung hòa của ván và tiếp tuyến vòng năm tại 
điểm cắt càng giảm. Vì thế, với các tấm ván 
tiếp tuyến, càng gần phía vỏ mức độ co rút của 
chiều rộng ngoài càng lớn hơn của chiều rộng 
trong, gây nên hiện tượng cong hình máng. 
Biểu đồ hệ số co rút trung bình của các 
tấm ván ở các vị trí (0, 1, 2, 3) của 5 khúc gỗ 
Keo tai tượng, Keo lá tràm được thể hiện ở 
hình 6, 7. 
Hình 6. Hệ số co rút của ván xẻ ở các vị trí khác nhau của gỗ Keo tai tượng 
Công nghiệp rừng 
 149TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
Hình 7. Hệ số co rút của ván xẻ ở các vị trí khác nhau của gỗ Keo lá tràm 
2.3. Xác định lượng co rút do sấy của ván xẻ 
Bảng 3. Lượng co rút do sấy của ván xẻ gỗ Keo tai tượng, Keo lá tràm 
xẻ từ gỗ tròn đường kính 24÷27 cm 
Kích 
thước 
Lượng co rút của ván xẻ 
từ gỗ Keo tai tượng, mm 
Lượng co rút của ván xẻ 
từ gỗ Keo lá tràm, mm 
Chiều 
rộng 
danh 
nghĩa, 
mm 
Ván 0 
(Kc=0,13) 
Ván 1 
(Kc=0,16) 
Ván 2 
(Kc=0,24) 
Ván 3 
(Kc=0,28) 
Ván 0 
(Kc=0,12) 
Ván 1 
(Kc=0,14) 
Ván 2 
(Kc=0,25) 
Ván 3 
(Kc=0,28) 
50 1,17 1,44 2,16 2,52 1,08 1,26 2,25 2,52 
60 1,40 1,73 2,59 3,02 1,30 1,51 2,70 3,02 
70 1,64 2,02 3,02 3,53 1,51 1,76 3,15 3,53 
80 1,87 2,30 3,46 4,03 1,73 2,02 3,60 4,03 
90 2,11 2,59 3,89 4,54 1,94 2,27 4,05 4,54 
100 2,34 2,88 4,32 5,04 2,16 2,52 4,50 5,04 
120 2,81 3,46 5,18 6,05 2,59 3,02 5,40 6,05 
140 3,28 4,03 6,05 7,06 3,02 3,53 6,30 7,06 
Chiều 
dày 
danh 
nghĩa, 
mm 
Ván 0 
(Kc=0,35) 
Ván 1 
(Kc=0,34) 
Ván 2 
(Kc=0,31) 
Ván 3 
(Kc=0,28) 
Ván 0 
(Kc=0,34) 
Ván 1 
(Kc=0,32) 
Ván 2 
(Kc=0,28) 
Ván 3 
(Kc=0,25) 
20 1,26 1,22 1,12 1,01 1,22 1,15 1,01 0,90 
25 1,58 1,53 1,40 1,26 1,53 1,44 1,26 1,13 
30 1,89 1,84 1,67 1,51 1,84 1,73 1,51 1,35 
35 2,21 2,14 1,95 1,76 2,14 2,02 1,76 1,58 
40 2,52 2,45 2,23 2,02 2,45 2,30 2,02 1,80 
45 2,84 2,75 2,51 2,27 2,75 2,59 2,27 2,03 
50 3,15 3,06 2,79 2,52 3,06 2,88 2,52 2,25 
Công nghiệp rừng 
 150 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
Lượng co rút do sấy ván xẻ theo công thức 
(4), trong đó hệ số co rút được lấy theo các giá 
trị trung bình ở bảng 2, phụ thuộc vào vị trí 
ván (0, 1, 2 hoặc 3). Kết quả tính lượng co rút 
ván xẻ do sấy từ trạng thái tươi đến độ ẩm 12% 
của ván xẻ chiều rộng 20, 25, 30, 35, 40, 45, 
50 mm, chiều rộng 50, 60, 70, 80, 90, 100, 120 
mm được thể hiện ở bảng 3. 
Từ bảng 3 có thể thấy, lượng co rút của ván 
xẻ ở các vị trí khác nhau có sự chênh lệch, 
chiều rộng ván hoặc thanh càng lớn mức độ 
chênh lệch lượng co rút các tấm ván ở các vị trí 
khác nhau càng lớn. Điều này cần xem xét và 
tính toán khi lập bản đồ xẻ, khi gia công các 
thanh gỗ tránh gây lãng phí hoặc phôi liệu gỗ. 
IV. KẾT LUẬN 
Theo vị trí phương bán kính từ trong ra 
ngoài độ co rút chiều xuyên tâm của các thanh 
gỗ có xu hướng giảm dần, theo chiều tiếp 
tuyến tăng dần. Hầu hết ở các khúc gỗ tròn 
trong phạm vi nghiên cứu có sự khác biệt về 
độ co rút của gỗ Keo tai tương, Keo lá tràm 
theo phương bán kính 
Trên cùng một khúc gỗ tròn, khi xẻ theo 
phương pháp xẻ suốt tính từ trong ra ngoài ván 
xẻ có hệ số co rút chiều dày giảm, hệ số co rút 
chiều rộng tăng rõ rệt. Với gỗ Keo tai tượng, 
các tấm ván xẻ tính từ phía tâm ra phía vỏ có 
hệ số co rút chiều dày bằng 0,35; 0,34; 0,28; 
0,28; hệ số co rút chiều rộng bằng 0,13; 0,16; 
0,24; 0,28. Với gỗ Keo lá tràm, trị số các đại 
lượng vừa nêu lần lượt là 0,34; 0,32; 0,28; 0,25 
và 0,12; 0,14; 0,24; 0,28. 
Trên cùng một khúc gỗ tròn khi xẻ ván có 
cùng kích thước (chiều rộng, chiều dày) lượng 
co rút của ván xẻ ở các vị trí khác nhau có khác 
nhau, đặc biệt khi ván có kích thước chiều rộng 
lớn, mức độ chênh lệch là rất đáng kể. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Bộ Nông nghiệp và PTNT, Gỗ Việt Nam, tên gọi 
và đặc tính cơ bản, Tiêu chuẩn ngành 04 TCN 66-2004. 
2. Vũ Huy Đại và cộng sự (2014), Giáo trình Công 
nghệ sấy gỗ, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 
3. Vũ Huy Đại và cộng sự (2016), Giáo trình Khoa 
học Gỗ, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 
4. Hoàng Thị Hiền và cộng sự (2016), Xác định 
lượng co rút do sấy của ván xẻ một số loại gỗ rừng 
trồng, Báo cáo tổng kết đề tài NCKH sinh viên năm 
2016, Trường Đại học Lâm nghiệp. 
5. Nguyễn Quý Nam (2006), Sự biến động về chiều 
dài sợi và khối lượng thể tích trên thân cây Bạch đàn 
trắng (Eucalypnus camaldulensis Dehnh.), Luận văn 
Thạc sĩ Kỹ thuật, Trường Đại học Lâm nghiệp. 
6. Lê Xuân Tình (1998), Khoa học gỗ, Nhà xuất bản 
Nông nghiệp, Hà Nội. 
7. Nguyen Tu Kim (2009), Study on wood 
properties for improvement and development of Acacia 
hybrid in Vietnam, Biology doctoral thesis, Institute 
Kyushu, Japan. 
8. Sichaleune Oudone, Nguyễn Văn Thiết (2016), 
Sự thay đổi tính chất vật lý của gỗ Bạch đàn trắng 
(Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) theo chiều dọc và 
chiều ngang thân cây, Tạp chí Khoa học và Công nghệ 
Lâm nghiệp, số 4-2016. 
9. .C. Cерговский (1985), Гидротермическая 
обработка и консервирование древесины, 
Издательство “Лесная промышленность”, Москва. 
10. Кречетов И. В. (1997), Сушка Древесины, 
Лесная Промышленность, Москва. 
Công nghiệp rừng 
 151TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4-2017 
EFFECTS OF THE POSITION IN THE TRUNK FOLOWING 
THE RADIUS DIRECTION ON THE SHRINKAGE 
OF ACACIA MANGIUM, ACACIA AURICULIFORMIS 
Hoang Thi Hien1, Tran Dinh Duy 2, Dao Kha Giang 3, 
Kieu Thi Anh4, Cao Thi Hau5, Ta Thi Phuong Hoa6 
123456 Vietnam National University of Forestry 
SUMMARY 
The article presents the effects of the position of the trunk due to the radius direction on the shrinkage of 
Acacia mangium, Acacia auriculiformis in 2 cases: i) The effects of the position on the cross section to the 
largest shrinkage of Acia mangium, Acacia auriculiformis. According to the location of the radius from the 
inside of the pulp to the outside of the shell, the radial shrinkage of wood boards is in the decrease trend, in the 
increase of tangle direction, in rounded timber of both Acacia mangium and Acacia auriculiformis ,which have 
the difference in the shrinkage in different position by the radius direction; ii) The effects of the position to the 
width shrinkage parameters which lead to the decrease of the thickness cross section of sawn boards of Acacia 
mangium, Acacia auriculiformis. In the same rounded timber, when cut off in the method of cutting through 
the inside to outside, sawn boards have the decreased thickness shrinkage, the width shirkage increases 
considerably. Acacia mangium has the thickness shrinkage coefficient between 0.35 and 0.28 while the width 
shirkage coefficient is between 0.13 and 0.28; Acacia auriculiformis has the corresponding parameters between 
0.34 and 0.25 and 0.1 and 0.28. The results indicates that the shrinkage of sawn boards has the same size on the 
same rounded timber when cut off (width, thickness) the amount of the shrinkage of sawn boards in different 
positions is different, especially boards with large width, there is no considerable difference. 
Keywords: Acacia auriculiformis, Acacia mangium, shrinkage, shrinkage coefficient, the position by cross 
section, the position by radius direction. 
Ngày nhận bài : 08/6/2017 
Ngày phản biện : 15/6/2017 
Ngày quyết định đăng : 27/6/2017