Ảnh giả & cạm bẫy trong siêu âm sản phụ khoa

November 1, 2014 1
ẢNH GIẢ & CẠM BẪY TRONG 
SIÊU ÂM SẢN PHỤ KHOA
BS.NGUYỄN QUÝ KHOÁNG
BS.NGUYỄN QUANG TRỌNG
November 1, 2014 2
DÀN BÀI

 Định nghĩa.

 Ảnh giả.
– Tăng âm phía sau.
– Giảm âm phía sau.
– Bóng lưng.
– Hiện tượng phản chiếu liên tiếp.
– Hiện tượng đuôi sao chổi.
November 1, 2014 3
DÀN BÀI
– Hình ảnh soi gương.
– Hình giả do khúc xạ.
– Hình giả do khác biệt vận tốc truyền âm.
– Hình giả do tia tiếp tuyến.
– Hình giả do hiệu ứng thuỳ bên.

 Cạm bẫy trong Siêu âm bụng .

 Cạm bẫy trong Siêu âm Sản phụ khoa.

 Kết luận.
November 1, 2014 4
ĐỊNH NGHĨA

 ẢNH GIẢ (ARTIFACT,ARTEFACT).

 Ảnh giả là một hình ảnh có một trong 
các đặc tính sau:
–Không thực.
–Che lấp một tổn thương thực.
–Gây sai lầm trong việc đánh giá tổn 
thương về vị trí,kích thước,độ hồi âm 
và hình dạng.
November 1, 2014 5
ĐỊNH NGHĨA

 Trong một số trường hợp,có lợi cho 
chẩn đoán Siêu âm:
–Tăng âm.
–Giảm âm ở vùng sâu.
–Bóng lưng.
November 1, 2014 6
ĐỊNH NGHĨA

 CẠM BẪY (PITFALL,PIÈGE).

 Đó là những nguyên nhân gây sai lầm trong 
chẩn đoán Siêu âm vì thiếu hiểu biết:
– Về ý nghĩa của ảnh giả.
– Về những biến thể của bình thường 
(Normal variant).
– “Người ta chỉ gặp cái người ta đi tìm và 
người ta chỉ đi tìm cái người ta đã biết”.
ĐÁNH GIÁ DÂY RỐN
ĐÁNH GIÁ DÂY RỐN 
QUẤN CỔ
November 1, 2014 8
November 1, 2014 9
Vài trường hợp tử vong vì dây rốn quấn nhiều vịng quanh cổ
Enid Gilbert-Barness et al. Embryo and Fetal Pathology - Color Atlas With 
Ultrasound Correlation. Cambridge. 2004
November 1, 2014 12
ẢNH GIẢ
TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT)

 Thường là cấu trúc chứa dịch (ví dụ như 
Nang buồng trứng).
–Lợi: Giúp chẩn đoán bản chất khối u.
–Bất lợi: Che lấp các tổn thương phía 
sau hoặc đánh giá sai tổn thương phía 
sau (ví dụ như Báng bụng).
November 1, 2014 13
ẢNH GIẢ
TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT)
November 1, 2014 14
ẢNH GIẢ
TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT)
November 1, 2014 15
U NANG BUỒNG TRỨNG?
November 1, 2014 16
TÚI THỪA BÀNG QUANG
November 1, 2014 17
ẢNH GIẢ
GIẢM ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ATTENUATION)

 Thường xảy ra trên một cấu trúc 
đặc,thấy nhiều trên một khối u hơn là 
một khối viêm.Ví dụ:
–Gan nhiễm mỡ.
–Xơ gan.
–U cơ trơn tử cung.
11/1/2014 18C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005
Gan nhiễm mỡ
November 1, 2014 19
GIẢM ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ATTENUATION)
UTERINE LEIOMYOMA
November 1, 2014 20
SUBMUCOSAL LEIOMYOMA
November 1, 2014 21
ẢNH GIẢ
BÓNG LƯNG (ACOUSTIC SHADOW)

 Xảy ra trên một cấu trúc:Vôi,xương,khí.

 Bóng lưng rõ nét trong trường hợp vôi-
xương hơn là trường hợp khí.
November 1, 2014 23
ẢNH GIẢ
BÓNG LƯNG (ACOUSTIC SHADOW)
11/1/2014 Hơi trong ống tiêu hĩa
November 1, 2014 25
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP
(REVERBERATION)

 Hiện tượng này xảy ra khi sóng Siêu âm 
tiếp xúc với một cấu trúc nông có hồi 
âm rất dày (Khí,lớp mỡ thành bụng,ống 
dẫn lưu).
November 1, 2014 26
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP
(REVERBERATION)
11/1/2014 27
DẤU HIỆU BẬC THANG
STEP-LADDER SIGN
11/1/2014 28
HÌNH ẢNH CẤU TRÚC CƠ BẢN
HƠI
KHÍ TRONG ĐƯỜNG MẬT (PNEUMOBILIA) VÀ TÚI MẬT
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005
November 1, 2014 29
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP
(REVERBERATION)

 Hiện tượng này xảy ra khi sóng Siêu âm 
tiếp xúc với một cấu trúc nông có hồi 
âm rất dày (Khí,lớp mỡ thành bụng,ống 
dẫn lưu).
November 1, 2014 30
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP
(REVERBERATION)
November 1, 2014 31
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI
(COMET TAIL)

 Hiện tượng xảy ra khi có 2 mặt ngăn 
cách phản chiếu rất mạnh nằm gần 
nhau.

 Có thể gặp trong:
–Sỏi có chứa khí.
–Khí đọng ở thành một cấu trúc (ví dụ 
túi mật).
–Sỏi cholesterol.
–Hai bề mặt kim loại nằm gần nhau.
November 1, 2014 32
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI
(COMET TAIL)
November 1, 2014 33
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI
(COMET TAIL)
CHOLESTEROLOSIS:STRAWBERRY GALLBLADDER
November 1, 2014 34
ẢNH GIẢ
HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI
(COMET TAIL)
CHOLESTEROLOSIS:STRAWBERRY GALLBLADDER
Vịng T tuột thấp.
Kiểu vịng tránh thai rất 
phổ biến tại Trung Quốc.
November 1, 2014 38
ẢNH GIẢ
HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE)

 Có hai điều kiện để hình ảnh soi gương 
xuất hiện:
–Mặt cong có hồi âm mạnh.
–Sóng Siêu âm dội hai lần trên mặt 
cong.

 Đó là một hình giả “soi gương” đối xứng 
qua mặt cong.
November 1, 2014 39
ẢNH GIẢ
HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE)
November 1, 2014 40
ẢNH GIẢ
HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE)
November 1, 2014 41
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION)

 Khi mặt ngăn cách không thẳng góc với 
tia Siêu âm.

 Độ cong của cơ thẳng bụng có thể gây 
nên một hình đôi trong bụng:
–ĐMC đôi.
–Tử cung đôi.
–Thai đôi. 
November 1, 2014 42
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION)
November 1, 2014 43
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION)
AXIAL SCAN:TWO GESTATIONAL SACS
OBLIQUE SCAN: THE ARTIFACT 
DISAPPEARSONLY ONE GS.
November 1, 2014 44
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO KHÁC BIỆT VẬN TỐC TRUYỀN ÂM
November 1, 2014 45
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO KHÁC BIỆT VẬN TỐC TRUYỀN ÂM
PROPAGATION VELOCITY ARTIFACT
Liver:propagation velocity of 1540m/sec.
Fat:propagation velocity of 1450m/sec.
November 1, 2014 46
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO TIA TIẾP TUYẾN

 Khi tia Siêu âm đi tiếp tuyến với một 
mặt ngăn cáchBóng lưng khiến lầm 
với vôi hoặc sỏi.
November 1, 2014 47
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO TIA TIẾP TUYẾN
November 1, 2014 48
Ảnh giả do hiệu ứng thuỳ bên
November 1, 2014 49
November 1, 2014 50
ẢNH GIẢ
HÌNH GIẢ DO HIỆU ỨNG THÙY BÊN
(SIDE LOBE EFFECT)

 Đây là nguyên 
nhân của hồi âm 
cạnh bên trong 
một cấu trúc dịch.
November 1, 2014 51
HÌNH GIẢ DO HIỆU ỨNG THÙY BÊN
(SIDE LOBE EFFECT)
November 1, 2014 52
CẠM BẪY TRONG SIÊU ÂM BỤNG

 Ta rất thường gặp lách phụ.Lách phụ thường hình cầu,đường kính < 
3cm,ở quanh vùng rốn lách,có cấu trúc hồi âm giống như lách chính.
November 1, 2014 53
Ở một số người thùy gan (T) trải rộng ra che mặt trước của 
lách.Lúc đó khi khảo sát lách ta thấy luôn một phần gan (T).
R.Brooke Jeffrey,Jr.,M.D. Abdominal and Pelvic Ultrasound with CT and MR correlation. 1995. 
November 1, 2014 54

 Thận có nhiều những biến thể (normal variants) có thể đưa đến 
sai lầm trong chẩn đoán:
– Thận bướu lạc đà (Dromadary hump): Có thể thấy ở thận (T) 
khi cực trên thận (T) bị lách đè xuống tạo nên lưng gù giống 
bướu lạc đà.Đặc điểm là đường liên đài thận (interpapillary) 
song song với bờ ngoài của thận.
November 1, 2014 55Weissleder.Diagnostic Imaging Expert.1998. 
November 1, 2014 56
– Trụ BERTIN phì đại: Có cấu trúc giống vỏ thận,không làm 
biến dạng đường viền ngoài thận.Thường thấy ở vị trí tiếp nối 
1/3 trên và 1/3 giữa của thận.
BƯỚU THẬN
November 1, 2014 57
TRỤ BERTIN PHÌ ĐẠI (normal variant)
Có cấu trúc giống vỏ thận,không làm 
biến dạng đường viền ngoài thận.
November 1, 2014 58
TRỤ BERTIN PHÌ ĐẠI (normal variant)
November 1, 2014 59
BỜ NGOÀI THẬN TẠO MÚI (normal variant)
November 1, 2014 60
CẠM BẪY TRONG PHỤ KHOA
OVARIAN CYSTS ? DILATED FALLOPIAN TUBE
AXIAL PLANE SAGITTAL PLANE
1 November 2014 61
Left hydrosalpinx
November 1, 2014 62
November 1, 2014 63
HEMATOCOLPOS
November 1, 2014 64
UTERUS DIDELPHYS
November 1, 2014 65
BICORNUATE UTERUS
November 1, 2014 66
BICORNUATE UTERUS
November 1, 2014 67
NORMAL FINDING BEFORE 
12 WEEKS’ GESTATION
OMPHALOCELE ?
CẠM BẪY TRONG SẢN KHOA
9 WEEK PREGNANCY
November 1, 2014 69
ENCEPHALOCELE ?
THE FETAL EAR
November 1, 2014 71
OVERLAPPING SUTURES ?
REFRACTIONAL ARTIFACT
November 1, 2014 72
DIAPHRAGMATIC HERNIA? THE STOMACH IS 
BELOW THE DIAPRAGM
SAGITTAL PLANEAXIAL PLANE
BOCHDALEK HERNIA
November 1, 2014 74
PLEURAL EFFUSIONS ?
NORMAL THORACIC 
MUSCULATURE
November 1, 2014 75
ASCITES ?
NORMAL ABDOMINAL 
MUSCULATURE
November 1, 2014 76
EXCESSIVE PRESSURE
OMPHALOCELE ?
LESS PRESSURE
NORMAL ABDOMEN
November 1, 2014
GASTRIC MASS ?
DEBRIS WITHIN THE 
FETAL STOMACH
November 1, 2014 78
FETAL GALLSTONES ?
YES.But this finding 
does not indicate biliary 
pathology and may 
resolve before birth
November 1, 2014 79
HYDRONEPHROSIS ?
NORMAL FETAL 
RENAL PYRAMIDS
November 1, 2014 80
VEINS IN THE DECIDUA 
BASALIS
ABRUPTION ?
November 1, 2014 81
KẾT LUẬN
1/Điều tiên quyết là không gây hại (“Primum
non nocere”, lời Hippocrate).
2/BS SÂ cần có các đức tính sau=Ky õlưỡng, 
trung thực,cầu tiến,khiêm tốn,nhân từ.
3/BS SÂ muốn giỏi cần 2 điều kiên=
Đam mê Siêu âm và siêng năng làm việc.
4/Siêu âm chỉ là bóng của sự thật.
Phải luôn luôn cảnh giác những ảnh giả và
cạm bẫy rồi lý giải hình ảnh Siêu âm trên cơ
sở lâm sàng của bệnh nhân.
XIN CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý THEO DÕI CỦA QUÝ BÁC SĨ